وندی شرمن درباره وضعیت فعلی برجام افزود: فکر می‌کنم باید به این واقعیت امیدوار باشیم که حتی پس از خروج ترامپ از برجام، این توافق برای مدتی و مطمئنا در تمام دوران ترامپ ادامه داشت زیرا ایران و کشورهای اروپایی، روسیه و چین به دنبال حفظ تطابق تعهدات خود بودند. ناراحت کننده است که به خاطر مجموعه اقدامات ایالات متحده و ایران اکنون ما در مکانی هستیم که ایران قدم‌هایی را فراتر از برجام برداشته است که به تازگی گزارشی را درباره سانتریفیوژهای پیشرفته داشتیم که البته نگران‌کننده است. وی اظهار کرد: ما در یک شرایط واقعا سخت قرار داریم، به نظر می‌رسد رئیس‌جمهوری ترامپ در تلاش است تا شرایط را به نفع آمریکا و ایران هم به همان اندازه به دنبال تغییر شرایط به نفع خود، پیش از دولت جدید آمریکا است.وی با ابراز نگرانی از گزارش‌هایی از بررسی حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، تاکید کرد: این امر می‌تواند به سرعت به جنگی گسترده تر از تاسیسات هسته‌ای منجر شود. از این رو، ما در موقعیت سخت واقعی قرار داریم.عضو ارشد مذاکره‌کننده آمریکا در توافق هسته‌ای، در پاسخ به این سئوال که تا اتفاق‌های بیشتری تا ۲۰ ژانویه رخ نداده است، ایران و آمریکا چه مواردی برای احیای دوباره برجام امکان‌پذیر است، گفت: فکر نمی‌کنم ما بتوانیم همه این پاسخ‌ها را تا زمانی که کاری انجام دهیم بدانیم. شرمن با تاکید بر رایزنی با سه کشور اروپایی، اتحادیه اروپا و حتی روسیه و چین که با دولت بعدی روابط پیچیده‌ای خواهند داشت، اظهار کرد: از طرف ما برای دیدن اینکه در کجا هستیم، چه تحریم‌هایی اضافه شده است، شرکای برجام کجا هستند، ایران کجا ایستاده است که فکر می‌کند به انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ نزدیک می‌شوند. وی از احتمال روی کار آمدن یک دولت محافظه‌کار در ایران خبر داد و افزود: زیرا انتخابات پارلمانی سال گذشته آنچه را که من بیشتر تندرو می‌نامم، بر کرسی نشستند. من گمان می‌کنم این راهی باشد که انتخابات ریاست‌جمهوری نیز پیش خواهد رفت.این مقام دولت سابق آمریکا با یادآوری اینکه ایران همچون کشورهای دیگر مجبور شده است با کووید برخورد کند و اوضاع بسیار سختی را پشت سر گذاشته است، اظهار کرد: ایالات متحده نیز اوضاع بسیار سختی را پشت سر گذاشته است. شرمن خاطرنشان کرد: اما ایران همچنان به ایجاد روابط خود با کشورها می‌پردازد تا بتواند خود را در بهترین وضعیت ممکن برای دولت بایدن-هریس قرار دهد. با این حال، من فکر نمی‌کنم که همه این‌ها یک روزه حل شود.
درخواست امضا کنندگان غربی برجام از ایران
امضا کنندگان غربی برجام یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان با انتشار یک بیانیه مشترک در شورای حکام سازمان بین‌المللی انرژی اتمی، از ایران خواستند اقدامات خود را «معکوس» کند و به «انطباق کامل» با برجام بازگردد.تروئیکای اروپایی در این بیانیه ضمن تأکید بر پایبندی به برجام، از فعالیت‌های هسته‌ای ایران پس از کاهش یکجانبه تعهداتش به تلافی خروج یکجانبه آمریکا از برجام، ابراز نگرانی کردند.سه کشور در این بیانیه ضمن تأکید بر تعهد مداوم خود به برجام و اجرای مفاد آن و نیز اظهار تأسف از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای نوشته‌اند: «ما تحریم‌ها را همان گونه که در توافق مقرر شده بود لغو کرده و اقداماتی اضافی انجام دادیم تا ایران بتواند تجارت قانونی را از طریق توسعه سازوکار مالی اینستکس دنبال کند.»آنها در این بیانیه همچنین نوشته‌اند: «اگر چه بر خلاف این اقدامات که با حسن نیت انجام شد، ایران اکنون یک سال و نیم است که تخطی‌های متعدد و جدی از تعهدات هسته‌ای‌اش انجام می‌دهد، ما همچنان نگران عملکرد ایران هستیم که منافع مربوط به عدم اشاعه در توافق را از میان برمی‌دارد. پیشرفت و تحقیق و توسعه در این راستا پیامدهای جدی در بر خواهد داشت.» در ادامه این بیانیه آمده است: «ما از این نگران هستیم که ایران اورانیوم را بیش از حد ۳.۶۷ درصد تعیین شده در برجام غنی‌سازی می‌کند و به افزایش ذخایر اورانیوم ادامه داده که اکنون ۲ هزار و ۴۴۳ کیلوگرم است. این ۱۲ برابر بیش از حد تعیین شده در برجام است. برخلاف برجام، ایران در حال استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته برای تولید اورانیوم با غنای پایین است. ایران همچنین برخلاف برجام، در حال غنی‌سازی در تاسیسات فردو است که این محل هیچ کاربرد غیرنظامی معتبری ندارد.» این بیانیه می‌افزاید: «ایران به انجام دادن تحقیقات و توسعه در چندین نوع سانتریفیوژ پیشرفته که در برجام و برنامه تحقیق و توسعه برجام مجاز نیست، پرداخته است. این شامل فعالیت صدها سانتریفیوژ آی‌آ۴، آی‌ار۲ام و آی‌ار۶ است. ایران همچنین نوع جدیدی از سانتریفیوژهایی را که در برجام مجاز نیستند معرفی کرده است. ایران باید از انجام دادن هر تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته که برخلاف مقررات برجام است، خودداری کند.»وزارت خارجه ایران در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه در خصوص همکاری‌های جمهوری اسلامی با آژانس بین المللی انرژی هسته ای، ضمن محکوم کردن این مواضع غیرمسئولانه اظهار داشت: از سه کشور اروپایی انتظار می‌رود که به جای فرافکنی سیاسی، در جهت پایبندی کامل به تعهداتشان طبق برجام و مصوبات کمیسیون مشترک اقدام نمایند و به اجرای کامل برجام برگردند.سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران کاملا در چارچوب قوانین بین‌الملل و کاملا قانونی و مشروع بوده و در راستای حقوق ذاتی لاینفک کشورها دنبال می‌شود.خطیب زاده در ادامه عنوان کرد: با خروج ایالات متحده از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها و تداوم بدعهدی اروپا در زمینه انتفاع اقتصادی ایران از رفع تحریم‌های تعهد شده در برجام، جمهوری اسلامی ایران طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام گام‌های هسته‌ای را برداشته است که کاملا منطبق با برجام است و همواره تاکید داشته است که در صورت اجرای کامل برجام از سوی طرف‌های مقابل، بازگشت پذیر خواهند بود.
آژانس: اطلاعات ایران معتبر نیست
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت:ایران تاکنون اطلاعات معتبری درباره آثار ذرات اورانیوم کشف شده در دو سایت خود ارائه نداده است.
او در مورد این دو سایت که نام یکی از آنها «تورقوزآباد» ذکر شده، گفت: «این مسئله مدت مدیدی است که ادامه دارد، حدود دو سال. آخرین اطلاعاتی که از آنها گرفتیم از نظر فنی باورپذیر نبود.»مدیرکل آژانس تاکید کرد: «آنچه از دیدگاه فنی به ما گفته‌اند جور درنمی‌آید و باید توضیح دهند.»آژانس از مدت‌ها پیش خواهان بازرسی از دو محل در حومه شهرهای تهران و اصفهان است و می‌گوید احتمال دارد در این دو سایت در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، فعالیت‌هایی انجام شده باشد که ایران پیشتر درباره آن گزارش نداده بود. از سوی دیگر کمی پس از اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ایران تاکنون در مورد رد پای اورانیوم در دو سایت مشکوک خود اطلاعات فنی معتبری ارائه نداده و همزمان نسل دومی از سانتریفیوژها را هم راه‌اندازی کرده است، نماینده آمریکا در آژانس مدعی شد این اقدامات ایران «تلاشی واضح برای اخاذی» است. جکی وُلکات، در جلسه شورای حکام آژانس انرژی هسته‌ای آژانس گفت: ما به صراحت گفته‌ایم که این اقدام‌ها نه بن‌بست فعلی را حل می‌کند و نه برای ایران تخفیفی در تحریم‌ها به همراه خواهد داشت.»ولکات در ادامه گفت: «پاداش دادن به چنین تاکتیک‌هایی از طریق مماشات اقتصادی اشتباه خواهد بود. دولت ترامپ به دنبال یک توافق جامع با ایران است که به رفتارهای بی‌ثبات‌کننده‌اش پایان دهد و ایران را به طور کامل در جامعه جهانی ادغام کند.»
زیبا کلام: آمریکا‌ستیزی عمود خیمه جمهوری اسلامی است
بایدن در همان ابتدا به برجام باز نمی‌گردد
گروه بین‌الملل:
این روز‌ها گمانه‌زنی‌های بسیار زیادی در مورد اولین اقداماتی که جو بایدن در اولین روز‌های حضور خود در کاخ سفید انجام خواهد داد، صورت می‌گیرد، اما آن چیزی که مسلم است، او سعی می‌کند، تمام اقداماتی که ترامپ طی این چهار سال انجام داده را تغییر دهد و به زمانی برگرداند، که دولت اوباما در آمریکا مستقر بود.
به نظر می‌رسد تدوین یک برنامه مدون برای مهار کرونا و بازگشت به پیمان آب و هوایی پاریس اقداماتی باشد که بایدن در اولین روزکاری خود در کسوت ریاست‌جمهوری آمریکا انجام دهد، از سوی دیگر باید منتظر بود، نامزد پیروز دموکرات‌ها آمریکا را دوباره رهبری سنتی آمریکا برگرداند و همچنین این کشور به تمامی سازمان و پیمان‌هایی که ترامپ از آنها خارج شد، بازگردد. استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه اولین اقدام مهم جو بایدن بعد از ورود به کاخ سفید، بازگشت به سازمان‌ها و معاهده‌های بین‌المللی است که ترامپ از آنها خارج شده بود، گفت: آنطور که خود بایدن اعلام کرد، در اولین روز به پیمان آب و هوایی پاریس آمریکا را باز خواهد گرداند، به طور کلی همان طور که ترامپ تمام میراث اوباما را از بین برد، بایدن قصد دارد، دوباره میراث اوباما را زنده کند. صادق زیباکلام با تاکید بر اینکه ترامپ یک رئیس‌جمهور ضد ساختار است، افزود: رئیس‌جمهور فعلی آمریکا اصولا یک نگاه منفی نسبت به نهاد‌های بین‌المللی دارد، برای همین موضوع بود که از سازمان بهداشت جهانی، یونسکو و... خارج شد، در مورد ناتو او نگاه منفی به اروپاییان داشت و کاری کرد که آمریکا پولی کمتری خرج کند در این نهاد و در طرف مقابل اروپا هزینه بیشتری متحمل شود، در مورد سازمان تجارت جهانی نیز ترامپ با وضع کردن عوارض بر کالا‌های چینی، اروپایی و حتی کانادایی اولین اصل این سازمان جهانی را زیر سئوال برد. زیباکلام اظهار داشت: حال بایدن اولین کاری که خواهد کرد، به تمامی این اقداماتی که ترامپ در قبال جامعه جهانی انجام داده بود خاتمه خواهد داد و به نوعی دیگر به شعار آمریکای اول پایان می‌دهد، به بیانی آمریکا به نقش سنتی خود در رهبری جهان که برای دهه‌های متمادی آن را بر عهده خواهد داشت، بر می‌گردد، اصولا برای دموکرات‌ها توجه به عهد و پیمان‌هایی که در آن حضور دارند، بسیار مهم است.این استاد دانشگاه با بیان اینکه در داخل آمریکا نیز بایدن، باید فکری برای مهار کرونا انجام دهد، اضافه کرد: بنابراین اولین دستور کار او در داخل نیز مقابله با این ویروس منحوس خواهد شد، از سوی دیگر بایدن کار بسیار سختی را پیش رو دارد، چراکه یک جامعه دوپاره را از ترامپ باید تحویل بگیرد و با توجه به مشکلات اقتصادی و بیکاری و همچنین خشمی که در جامعه آمریکا موج می‌زند، او باید یک برنامه منسجم برای مقابله با مشکلاتی که پیش رو دارد، داشته باشد. وی ادامه داد: بایدن سعی خواهد کرد دوباره روابط میان آمریکا و اروپا را به دوران اوباما بازگرداند و در اولین روز‌های کاری خود قطعا در این راستا گام خواهد برداشت، از سوی دیگر روابط آمریکا با چین از حالت تنش فعلی خارج خواهد شد و به سوی تعادل حرکت می‌کند، اما نکته مهم در مورد سیاست خاورمیانه‌ای بایدن است، که با ترامپ متفاوت است، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا بی‌شک در بین تمام روسای‌جمهور آمریکا، بیشترین حمایت‌ها را از اسرائیل در دوران خود انجام داده و این مسئله را به عینه نیز نشان داده است.
زیبا کلام بیان داشت: در دوره بایدن نیز روابط با اسرائیل نه به مانند زمان اوباما پر تنش خواهد بود نه اینکه به مانند الان، بلکه حالتی بینابین خواهد داشت، اما قطعا نتانیاهو از این وضعیت راضی نخواهد بود، این موضوع در مورد عربستان و امارات که در دوران ترامپ توانستند، با آمریکا روابط بسیار نزدیکی را برقرار کنند، نیز صدق می‌کنند، یعنی بایدن به مانند اوباما با نرمش تمام با آنها برخورد نخواهد کرد و سیاست دوران اوباما را در قبال اعراب ادامه خواهد داد. این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران همچنین با اشاره به اینکه بایدن در همان ابتدای کار به برجام باز نخواهد گشت، گفت: این مسئله پیچیده و سخت خواهد بود، یک ضرب‌المثل انگلیسی با این موضوع وجود دارد، زمانی که شما می‌خواهید رقص تانگو را اجرا کنید، به دو طرف نیاز دارید، بنابراین یک نفره نمی‌توان آن را انجام داد، در مورد مذاکرات ایران و آمریکا نیز دو طرف باید با این مذاکرات کنار بیایند و به قول معروف اوکی بدهند، به نظر بنده تا سال ۱۴۰۰ اتفاق ملموسی در حوزه برجام رخ نخواهد داد، به بیان دیگر تا زمانی که دولت آقای روحانی بر سر کار است، مذاکرات آغاز نمی‌شود.وی یادآور شد: اما بنده معتقد هستم، در سال آینده و بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، اجازه مذاکرات صادر خواهد شد و در یک طرف بایدن و دولتش قرار خواهند گرفت و در آن طرف میز نیز یک دولت تندرو اصول گرا قرار می‌گیرد، که می‌تواند برجام ۱۴۰۰ را به نام خود بزند، آنها برای توجیه کار خود خواهند گفت که این برجام آنها با آن چیزی که ظریف در سال ۲۰۱۵ آن را بسته توفیر بسیار زیادی خواهد داشت و این بار نیز این مذاکرات ذیل موضوع نرمش قهرمانانه صورت می‌گیرد و اصول گرایان تمامی مخالفت‌هایی که با برجام دولت روحانی داشته‌اند، طی این چندین سال را با انواع و اقسام حرف‌ها توجیه خواهند کرد. زیباکلام افزود: مذاکرات ایران و آمریکا در سال ۱۴۰۰ تنها بر سر مسائل هسته‌ای و آن چیزی که در گذشته نیز بر سر آن تفاهم شده بود، انجام می‌شود، این که در مورد خواسته بایدن که گفته می‌شود، قصد دارد، مسائل موشکی و منطقه‌ای را نیز ذیل مسائل هسته‌ای بیاورد، به نظر می‌رسد در کوتاه مدت عملی نخواهد بود و شاید در بلند مدت شاهد آن باشیم که تغییری در این زمنیه صورت بگیرد، بنابراین اگر اجازه مذاکره‌ای نیز صادر شود، تنها محدود به مسائل هسته‌ای خواهد بود.
همچنین این فعال سیاسی می‌گوید: با روی کارآمدن جو بایدن در آمریکا، ممکن است مذاکرات در همین دولت آقای روحانی آغاز شود؛ اما برجام ۱۴۰۰ در دولت بعدی اتفاق خواهد افتاد. زیباکلام، درباره تغییر سیاست‌های ایران در قبال آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری بایدن گفت: من معتقدم اگر انتخاب آقای بایدن قطعی شود و در نهایت او از دوماه دیگر رئیس‌جمهور آمریکا شود، مساله ای در رابطه ایران و آمریکا تغییر پیدا نمی‌کند. مقصودم رویکرد آمریکا ستیزی است که ظرف ۴۰ سال گذشته جاری بوده است. در اصل دشمنی ایران و آمریکا تغییری ایجاد نمی کند. چون آمریکا ستیزی عمود خیمه جمهوری اسلامی است.وی افزود:با روی کارآمدن جو بایدن در آمریکا، ممکن است مذاکرات در همین دولت آقای روحانی آغاز شود؛ اما برجام ۱۴۰۰ در دولت بعدی اتفاق خواهد افتاد. چون در انتخابات ۱۴۰۰ حامیان اصلاح‌طلبان پای صندوق‌های رای نخواهند رفت. بنابراین این اصول‌گرایان هستند که پیروز انتخابات خواهند بود و مذاکرات توسط اصول‌گرایان پیش خواهد رفت.این چهره اصلاح طلب پیش بینی کرد: از سوی دیگر چون اصول‌گرایان دولت و مجلس را در اختیار خواهند داشت، مشکلی که در برجام قبلی شاهد آن بودیم را شاهد نخواهیم بود. چون در برجام قبلی مجلس اصول‌گرایان هر اقدامی را برای عدم موفقیت برجام انجام داد. اما برجام ۱۴۰۰ اصول‌گرایان می‌تواند موفقیت بیشتری نسبت به برجام قبلی داشته باشد.