هر چند قیمت دلار این روزها رشدی قابل توجه را تجربه کرده و پای هر دلار آمریکا به نزدیکی کانال ۱۹ هزار تومان در صرافی‌های بانکی رسیده است اما هنوز ساکنان ساختمان شیشه‌ای میرداماد از کاهش قریب‌الوقوع نرخ‌ها می‌گویند و صرافان نیز احتیاط بیشتری را در معاملات به کار می‌بندند.
قیمت دلار این روزها رکوردهای تازه‌ای را تجربه کرده و سدهای مقاومتی یکی پس از دیگری شکسته می‌شود. دلار هر چند در صرافی‌های بانکی به نزدیکی ۱۹ هزار تومان رسیده است اما در بازار آزاد این سد را شکسته و بالاتر از ۱۹ هزار تومان معامله می‌شود. در حالی که برخی انتظارات تورمی را عامل رشد دلار می‌دانند و در عین حال به جو روانی ناشی از قطعنامه جدید شورای حکام اشاره مي‌کنند، مسئولان بانک مرکزی از بازگشت وضعیت به حالت عادی سخن می‌گویند و معتقدند شرایط به زودی دستخوش می‌شود. نکته مهم در این میان بررسی دلایلی است که افزایش قیمت دلار در بازار را موجب شده است. گذشته از عوامل پیش گفته یعنی انتظارات تورمی و جو روانی قطعنامه شورای حکام، دلایل عینی و اقتصادی دیگری نیز عامل تغییرات قیمتی در بازار ارز بوده‌اند. شاید یکی از مهمترین دلایل را باید در رفتار صادرکنندگان غیرنفتی جستجو کرد آنجا که هم از بانک مرکزی اخطار مي‌گیرند هم از وزارت صنعت، معدن و تجارت. ارزهای حاصل از صادرات غیر نفتی گویا حالا طبق روال همیشه به کشور باز نمی گردند این مهم خود در کنار تحریم‌های نفتی فشار اقتصادی ناشی از کرونا، مشکلی ویژه‌تر را متوجه اقتصاد ایران کرده است.
دیگر سو رفتار کره جنوبی در بلوکه کردن منابع ارزی ایران که به گفته حسین تنهایی، رئيس اتاق بازرگانی ایران و کره در حدود ۶.۵ تا ۹ میلیارد دلار برآورد می‌شود، بازار ارز را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان اما چه عواملی سبب شده است مسئولان بانک مرکزی و در راس آن عبدالناصر همتی، رئيس کل بانک مرکزی خبر از بازگشت وضعیت در بازار ارز بدهند؟
طغیان سکه و دلار باز هم خبرساز شده است. سکه ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و دلار در مرز ۲۰ هزار تومان و این در حالی است که روز گذشته برخی از سایت‌های خبری قیمت دلار را در گزارش‌های میدانی حتی بیش از ۲۰ هزار تومان اعلام کردند.
وضعیت نرخ دلار در سه سال اخیر هم حکایت گرانی و رشد مداوم است. به عقیده بسیاری از کارشناسان، دلیل افزایش دوباره نرخ دلار، شیوع کرونا و افزایش تنش‌های هسته‌ای است.از اسفند ۹۶ که ترامپ زیر برجام زد، تاکنون دلار وضع آشفته‌ای داشته که اوج آن در تابستان ۹۷ بود.حالا دو سال پس از آن جهش قیمت، بار دیگر دلار با سیاست خارجی گره خورده و بنظر می‌رسد این روند در صورت حفظ چالشهای دیپلماتیک، ادامه یابد.
برخی مشکل سقوط ارزش ریال را به تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مرتبط می‌دانند. با این حال پیش از تصویب قطعنامه شورای حکام هم پول ایران ارزش خود را به دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا، کاهش بهای نفت، شیوع ویروس کرونا از دست داده بود. این عوامل همچنین سبب شد که خزانه دولت نیز خالی شود و به گفته برخی کارشناسان مسئولان دولتی را مجبور به سفته‌بازی و گران کردن ارز کند.عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران با این وجود گفته است: ارزش ذاتی نرخ ارز، با در نظر گرفتن متغیر‌های اقتصادی، سیاسی و روانی، در مقایسه با نرخی که امروز در بازارخرید و فروش می‌شود، حتماً پایین‌تر است. همتی تاکید کرده است که برای بانک مرکزی ثبات نرخ حقیقی ارز مهم است. او گفت تجربه دو سال گذشته نشان داده است که نرخ ارز قابل کنترل است.
بورس همچنان روی خط رشد
پابه پای ارز و طلا، بورس تهران هم رشد داشت. شاید به‌خاطر ارزی بودن درآمد برخی شرکتها.اولین روز از تابستان ۱۳۹۹ بازار سرمایه کار خود را با رشد بیش از ۳۰ هزار واحد و لمس رکورد یک میلیون و سیصدهزار واحدی به پایان رساند.این روزها جایگاه و روند شاخص کل برای خیلی ها دارای ارزش شده و این درشرایطی است که فصل بهار امسال با بازده ۱۳۹درصدی همراه بوده است. هرچند در بازارهای موازی مثل طلا،ارز و خودرو هم شاهد تورم بوده ایم اما بورس با فاصله گوی سبقت را از بقیه ربوده و مزیت اصلی آن هم این هست که هرچند خودش تابعی از تورم هست اما باعث تورم نمی شود، یعنی با وجود اینکه افرادی که از بازده آن منتفع مي‌شوند اما کسی نمی گوید چون ۱۳۹ درصد رشد داشته پس خودرو یا مسکن هم باید گران شود. درحالیکه تورم در بخش طلا یا ارز مبنایی برای افزایش قیمت‌ها در خودرو و مسکن و... خواهد شد.سرمایه گذاری مردم در بازار سرمایه باعث حمایت از صنایع مختلف و رشد تولید خواهد شد. دولت با مالیات کسب درآمد خواهد کرد،ارزش صنایع رشد خواهد کرد و سرمایه سرمایه‌گذار نیز تبدیل به احسن خواهد شد و به سمت تحقق جهش تولید پیش خواهد رفت.بی شک ورود سرمایه ها به سمت بازار سرمایه و رشد تولید در شرایط فوق تحریمی کمک شایانی به کلیت وضعیت اقتصادی مملکت خواهد کرد و این مهم در شرایطی محقق خواهد شد که حمایت دولت و سایر ارکان نظام را نیز به همراه داشته باشد.فعالان بازار سرمایه در سه ماهه تابستان اگر انتظار رشد بیش از ۷۱۶هزار واحدی بهار را نداشته باشند، اما با عرضه اولیه‌هاي ارزنده و دیگر سیاست‌هاي کاربردی انتظار عمق بخشی به این بازار را دارند که سرمایه‌هاي خرد و کلان مردم هم به نحو احسن محافظت شود تا امید به ورود بیش از پیش نقدینگی به بورس را نیز شاهد باشیم.
چه بخریم، چه نخریم؟
در شرایط پرتلاطم این روزهای بازار، سئوال این است که کدام بازارها سوددهی بیشتری خواهند داشت؟به عقیده کارشناسان، رشد قیمت ارز و طلا، خرید دلار و سکه را در اوج گرانی ریسک‌پذیر کرده است. با این حال پیش‌بینی این است که در روزهای آینده، رشد نرخ ارز بشدت بازار خودروهای وارداتی را ملتهب خواهد کرد.همچنین کاهش ارزش پول به گرانی مسکن دامن می‌زند.در این بازار، نگه داشتن پول نقد در بانک شاید با توجه به نرخ سود کنونی، اشتباه‌ترین کار باشد. کسانی که از اسفند ۹۶ تا امروز پولشان در بانک بوده، ارزش پولشان در نسبت با دلار به ۲۵درصد ارزش پول اولیه کاهش یافته است!این وضعیت گرانی همچنین ارزش دستمزدها را کاهش داده به طوری که ارزش حقوق خردادماه کارمندان و کارگران، ۱۰درصد کمتر از ارزش حقوق اردیبهشت ماه خواهد بود.بنابراین نگه داشتن پول نقد در این شرایط از اشتباه‌ترین اقدامات است.
قیمت دلار واقعی نیست
هر چند رئيس کل بانک مرکزی قیمت واقعی دلار را صراحتا اعلام نکرده است اما می‌گوید: طبق داده‌هاي اقتصادی قیمت کنونی ارز در بازار واقعی نیست و قیمت‌ها پایین تر از این محدوده قرار مي‌گیرند. قیمت در هر بازار تحت تاثیر عرضه تقاضا تعیین می‌شود. به این ترتیب کمبود ارز حتی به صورت مصنوعی مي‌تواند در تعیین قیمت بالاتر برای آن موثر واقع شود.
جدا از این مولفه استناد وی به ابزارهایی است که نهاد تحت تصدی اش برای مدیریت بازار ارز در اختیار دارد. ابزارهایی که البته هیچ گاه به طور شفاف درباره آنها سخنی گفته نشده است اما در یک سال و اندی گذشته با استفاده از آنها بانک مرکزی مهار بازار ارز را در دستور کار قرار داده است. همتی تاکید دارد : نهاد تحت تصدی‌اش پس از وقایع آبان ۹۸، ورود ایران به لیست سیاه FATF و حتی افت شدید قیمت نفت توانسته است نسبت به اعاده ثبات اقدام کند. حالا نه تنها وی این بحران را موقتی مي‌داند بلکه همکارانش در راهروی‌های ساختمان بلندمرتبه میردادماد نیز مي‌گویند وضعیت در بازار ارز عادی خواهد شد. دیگر سوی شهر، در میدان فردوسی اما آنها که هنوز به رغم تمام محدودیت‌ها در خیابان مشغول معامله ارز هستند، از بالاتر رفتن قیمت‌ها سخن می‌گویند و بر طبل گرانی می‌کوبند. رفتار بازارهای موازی ارز نیز نشان از رشد قیمت‌ها دارد. رصد بازار مسکن، خودر و طلا و سکه گواه این مدعاست.
مردم این روزها هرچه می‌دوند به جایی نمی‌‍رسند؛
دلار ۲۰ هزار تومانی از کرونا خطرناک‌تر است!
? مصطفی داننده
یکی می‌گوید از برجام و NPT خارج شویم. آن‌یکی می‌گوید نه، باید در برجام بمانیم. می‌گویند، می‌شنوند و باز تکرار می‌کنند و دوباره حرف می‌زنند و در این میان دلار کار خود را انجام می‌دهد و پله‌های ترقی را یکی یکی بالا می‌رود. خیلی زود، زودتر از تمام چاپلوس‌هایی که با مجیزگویی به جاه و جلال می‌رسند به جایگاهی دست نیافتنی، دست پیدا کرده است.
دلار به نزدیکی۲۰ هزار تومان رسیده است و آنها همچنان در حال حرف زدن و شاخ و شانه کشیدن برای یکدیگر هستند. انگار نه انگار دلار ۲۰ هزار تومانی مثل آوار بر سر مردم خراب شده است.
داشتم فکر می‌کردم بلایی بدتر از کرونا در وضعیت فعلی هست؟ به این نتیجه رسیدم که بله، دلار ۲۰ هزار تومانی! دلار که با خودش دوباره گرانی و تورم می‌آورد و این ویروس با ماسک و فاصله گذاری اجتماعی هم درست نمی‌شود.کاش مسؤولان مثل مردم زندگی می‌کردند و می‌فهمیدند کمری که زیر بار فشار اقتصادی این سال‌ها خم شود، دیگر به این راحتی راست نمی‌شود، شاید بشکند اما راست نمی‌شود.کاش مسؤولان جای تولید کنندگان بودند و می‌دیدند که دلار ۲۰ هزار تومانی چه بلایی سر کسب و کار آنها می‌آورد و باعث می‌شود، کارخانه‌دارها یک قفل بزرگ بر در سوله‌های خود بزنند و رویش بنویسند علی برکت اله و تمام.
کاش بودند اما نیستند. دو دسته در این کشور خیلی شبیه مردم نیستند. یکی مسؤولان و دیگری آنهایی که تبلیغات تلویزیونی می‌سازند. گویا آنها در دنیای دیگری زندگی می‌کنند و از وضع معیشت و سبک زندگی آنها خبر ندارند.دیدن بحث‌هایی که این روزها در مجلس می‌شود پی برد که دغدغه مردم نیستند و تنها هدف بازی‌های سیاسی است. الان وضعیت دلار مهم است یا اینستاگرام؟ البته شاید برای آنها اینستاگرام!
بدانید که وضع زندگی مردم خوب نیست. سفره آنها هر روز کوچک‌تر از قبل می‌شود. برخی حتی سفره ندارند چه برسد به اینکه کوچک‌تر شود یا بزرگ‌تر.
بدانید که این روزها شرمندگی بخش از زندگی سرپرستان خانواده‌های ایرانی شده است. شرمنده از این که نمی‌توانند برای عزیزان‌شان کاری کنند. شرمنده از اینکه دست‌شان خالی است و خرما بر نخیل.
بدانید که مردم این روزها هرچه می‌دوند به جایی نمی‌‍رسند. گویی اصلا این بازی خط پایانی ندارد. چگونه می‌شود به جوانانی که زندگی فعلی پدر و مادر خود را می‌بینند، گفت که به آینده امیدوار باش و به فردا فکر کن.بدانید که برخی از جوانان این کشور، تحصیل کرده و تحصیل نکرده، باهنر و بی هنر به دنبال رفتن هستند. به دنبال جایی که هر روز زندگی‌شان کوچک‌تر نشود.همه این غم‌نامه‌ها برای آنهایی است که کاری دارند و حقوقی، و وای به حال آنهایی که شغلی ندارند یا در این ماه‌هایی دلاری و کرونایی، بیکار شده‌اند.وضعیت بد اقتصادی، حال عمومی جامعه را خراب می‌کند و امروز وضعیت روحی جامعه خوب نیست و خیلی‌ها سردرگریبان دارند و کاسه چه کنم چه کنم دست‌شان گرفته‌اند. ماسک نمی‌گذارد صورت مردم را ببینم اما از ابروهای درهم‌شان می‌شود فهمید که حال‌شان به سامان نیست و فکر رهای‌شان نمی‌کند.
در پایان بازهم باید تکرار کرد که دلار ۲۰ هزار تومانی از هر ویروسی خطرناک تر است، لطفا فکری به حال آن کنید.