در شرایطی مجدداً شاهد اظهارات منسوخ و استدلال‌های سطحی در خصوص تک‌نرخ کردن ارز هستیم که پیروی از این سیاست به التهابات بازار ارز دامن زده است. بعد از اظهارات وزیر اقتصاد در خصوص تک‌نرخ‌سازی ارز، اخیراً معاون اول رئیس‌جمهور نیز پیروی از این سیاست را هدف اصلی دولت عنوان کرده است.در همین رابطه روز گذشته محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور بیان کرد: باید به جامعه جواب داده می‌شد که نوسانات و جهش‌های نرخ ارز به‌چه‌علت است؛ ما یک تجربه موفق را در تک‌نرخی کردن ارز داشتیم و این کار یعنی سلامت اقتصاد و حذف رانت. ارزی که در خریدها به حساب مردم گذاشته می‌شود، غیر از کالاهای اساسی، ارز آزاد است. معاون اول رئیس‌جمهور اظهار داشت: اگر تولیدکننده و واردکننده ارز دیگری گرفته باشند، مابه‌التفاوتش به مردم داده نمی‌شود؛ ما در دولت اصلاحات تجربه موفقی در تک‌نرخی کردن ارز داشتیم و دولت بعدی نیز ارز تک‌نرخی را تا یکی ـ دو سال ادامه داد، این سیاست را به‌طور جد دنبال می‌کنیم.
عارف با اشاره به تجربه موفق تک‌نرخ‌سازی ارز در دولت اصلاحات در نیمه دوم دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰، لزوم اجرای این سیاست ارزی را در این برهه ضروری دانسته است، این در حالی است که مشخصاً شرایط اقتصاد ایران در دهه ۹۰ خصوصاً از سال ۹۷ـ۹۶ به بعد و با تشدید تحریم‌ها به‌هیچ‌وجه همانند شرایط قبلی نیست. این سخنان در حالی بیان می شود که دو تجربه تک‌نرخ‌سازی در سال ۹۷ و ۱۴۰۱ به‌وضوح نشان می‌دهد که هر بار اجرای این سیاست، جز تحمیل تورم سنگین و در نهایت عقب‌نشینی از سیاست تک‌نرخ‌سازی برای اقتصاد به‌بار نیاورده است.
اما چرا ارز تک‌نرخی نمی‌شود؟ طبیعتاً دلیل افزایش نرخ ارز در بازار آزاد وجود تقاضاهای نامشروع یا به‌اصطلاح تقاضای قاچاق، فرار سرمایه و سفته‌بازی است، برآوردها حاکی از آن است که ارز مورد عمل حدوداً ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار است.مکانیسم فرآیند رشد نرخ ارز بازار آزاد به این شکل است که وقتی نرخ رسمی به نرخ بازار آزاد می‌رسد، صادرکننده به‌دلیل ریسک فروش ارز صادراتی به قاچاقچی از این امر امتناع می‌کند و ترجیح می‌دهد ارز خود را در سامانه‌های رسمی بفروشد، در این شرایط قاچاقچیان و دیگر فعالان بازار آزاد افزایش پیدا می‌کنند و به‌دلیل دسترسی به نقدینگی بیشتر، نرخ‌های بالاتری را به صادرکنندگان غیرنفتی و دیگر عرضه‌کنندگان ارز غیرنفتی پیشنهاد می‌کنند و به این ترتیب مجدداً نرخ بازار غیررسمی را بالاتر می‌برند و جذابیت این بازار برای صادرکنندگان بالاتر می‌رود.به‌دنبال این رویه مجدداً تمامی نرخ‌ها رشد می‌کند و این سیکل تکرارشونده حدود ۴۰ سال است که در اقتصاد ایران تکرار شده است، بنابراین تا زمانی که تقاضای قاچاق در بازار غیررسمی جولان بدهد، هیچ‌گاه امکان تک‌نرخ‌سازی ارز روی نرخ بازار آزاد وجود نخواهد داشت،در واقع در چنین شرایطی که سیاست‌گذار هرچه به‌دنبال نرخ ارز غیررسمی می‌رود این نرخ با کوچکترین شوکی بالا و بالاتر می‌رود و اقتصاد در یک عدم تعادل بزرگ قرار می‌گیرد، مجبور به تثبیت یک نرخ رسمی برای ارز می‌شود.
به همین علت از شخص دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهور و تصمیم‌گیرنده نهایی در دولت تقاضا داریم شخصا به این موضوع ورورد کرده و با توجه به وعده‌هایی که در زمان انتخابات مبنی بر بهبود شرایط اقتصادی به مردم دادند در برابر سیاست‌های کاملا مشخص عده‌ای که به تشدید هرچه بیشتر مشکلات معیشتی مردم می‌انجامد، بایستند.