برای یک مذاکره موفق، به دو طرف مایل به معامله نیاز است و به نظر میرسد تهران و واشنگتن اکنون دولت جدید جو بایدن در چنین شرایطی قرار دارند. دولت بایدن به وضوح اعلام کرده در صورتی که ایران به تعهدات هستهای خود عمل کند، مایل به بازگشت به توافق هستهای است. با توجه به تمایل حقیقی دو شریک توافق، تنها مسالهای که باقی میماند ایجاد یک صحنهسازی هوشمندانه است تا اینگونه به نظر برسد که ایران در برابر آمریکا قاطعانه ایستاده است و دولت بایدن هم بتواند مدعی شود که به یک توافق جدید و بهبود یافته دست پیدا کرده. وعده مذاکرات بیشتر برای اعمال محدودیتها در زمینه سلاحهای هستهای و توسعه موشکهای بالستیک ایران هم بیشتر برای اطمینان خاطر دادن به متحدان و ایجاد ثبات منطقهای است.رئیسجمهور بایدن میتواند چنین توافقی را در شش مرحله در آمریکا و در میان آنهایی که به برجام ظن دارند، جا بیندازد: مرحله اول مشورت با اسرائیل برای نشان دادن اهمیت منافع متحدان برای ایالات متحده است؛ کاری که دولت اوباما انجام نداد. مرحله دوم پیشبرد «مذاکرات سخت» چند ماهه با ایران است؛ در مرحله سوم بهتر است درباره برخی تغییرات سطحی در توافق که احتمال موافقت ایران با آنها وجود دارد، در پشت صحنه مذاکره شود؛ بدین ترتیب، آمریکا و متحدانش میتوانند ادعا کنند که پیشرفتهای قابل توجهی در توافق داشتهاند. در مرحله چهارم دولت بایدن باید دموکراتهای طرفدار اسرائیل را به دفاع از این «طرح جدید و بهبود یافته» ترغیب کند؛ در مرحله پنجم رسانههای جریان اصلی لیبرال باید به اعلام فضایل توافق جدید مجاب شوند؛ در مرحله ششم هم دولت بایدن باید با رسانه ها و متحدان در سنا این ادعا را مطرح کند که همه مخالف توافق هستهای ایران جنگ طلب و افرادی هستند که از درگیری نظامی سود میبرند؛ بدین ترتیب، سئوال این است که مردم آمریکا چطور میتوانند به طور مستقل ارزیابی کنند که شعارها در دفاع از توافق هستهای ایران حقیقت دارند؟ اولین نکته قابل توجه این است که اگر بندهای «غروب» که امکان داشتن یک برنامه هستهای در مقیاس صنعتی را برای ایران در ۱۰ سال آینده فراهم میآورند در توافق «جدید» تغییر کنند، یعنی هیچ تغییر قابل توجهی حاصل نشده است. دومین نکته این است که اگر اجازه بازرسی در سایتهای نظامی ایران وجود نداشته باشد، نگرانی غرب درباره احتمال تولید سلاح هستهای توسط ایران رفع نمیشود. سومین نکته این است که اگر بازرسی ها همیشگی نباشند و دسترسی به سایتهای اعلام شده و اعلام نشده هستهای وجود نداشته باشد یا بازرسی ها در بازه زمانی ۱۰ ساله پایان یابند، نگرانی ها پایان نخواهد یافت. همه اینها مواردی هستند که میتوان از روی آنها قضاوت کرد که دولت جدید بایدن صرفا با هدف سیاسی توافق میکند یا تغییرات لازم را در نظر میگیرد.
در ایران، حتی جناح محافظه کار تندرو هم برای رفع تحریمهای فلج کننده خواهان بازگشت به توافق مذاکره شده در دولت باراک اوباما هستند. برخی از رسانههای غربی به شدت روی این مساله تمرکز دارند که انتخابات در ایران یک رقابت شدید بین «میانه روها» و «تندروها» است و اینطور ادعا میکنند که منافع آمریکا در مذاکره با میانه روهاست.
مذاکره کنندگان غربی میگویند در مذاکره با میانه روها از جمله محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که با هوشمندی از مذاکره کنندگان آمریکایی امتیاز گرفت، انعطاف پذیری بیشتری در پی خواهد داشت. اما اگر مذاکرهکنندگان دولت بایدن صادقانه به دنبال یک توافق «جدید» باشند، احتمالا از مذاکره با سیاستمدار واقعی ایران یعنی رهبر معظم انقلاب اسلامی، سود بیشتری میبرند. دولتهای میانه رو و محافظه کار در ایران هر دو توسط شورای نگهبان که تابع آیت الله خامنهای است تایید صلاحیت میشوند. دموکراتهای میانه رو ادعا میکنند که بایدن در قیاس با اوباما در زمانی که مخفیانه با ایران در عمان مذاکره میکرد، در قبال نگرانیهای وجودی اسرائیل بسیار منطقی تر و دلسوزتر است. در سطح اظهارات این ادعا درست است، اما آیا بایدن میتواند به اظهارات خود عمل کند؟ اوباما در سال ۲۰۰۹ دنیس راس را به عنوان نماینده وزارت امور خارجه در أمور ایران انتخاب کرد که اسرائیلی ها به او اعتماد داشتند. بایدن در سال ۲۰۲۱ رابرت مالی را برای این سمت برگزید که یک مذاکره کننده مشتاق طرفدار توافق هسته ایست و سابقه انتقاد سخت علیه اسرائیل و همکاری با حماس را دارد. انتصاب مالی پس از کارزار اعمال فشار حداکثری رئیسجمهوری دونالد ترامپ اساسا یک نشانه صلح به ایران در نظر گرفته میشود. ایران میخواهد به توافق برگردد و احتمالا به شرط آنکه اساس توافق تغییری نکند، یک سری تغییرات سطحی در برجام را خواهد پذیرفت. (ایران تاکنون چنین احتمالی را رد کرده است.) بدین ترتیب، واشنگتن و تهران هر دو با حصول یک توافق «جدید» میتوانند اعلام پیروزی کنند. ایران میخواهد که تحریم ها لغو شوند و به توسعه برنامه موشکی و نفوذ در خاورمیانه ادامه دهد و بایدن میخواهد اثبات کند که توافق هستهای بهترین اتفاق برای منافع امنیت ملی ایالات متحده و متحدانش در منطقه است.
بایدن: حمله به متحدان ایران استفاده از حق دفاع از خود بود
رئیسجمهور ایالات متحده در نامهای به رئیس مجلس نمایندگان و رئیس موقت مجلس سنای آمریکا صدور دستور حمله به شبهنظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی در شرق سوریه و نزدیکی مرز عراق را اقدامی قانونی و مشروع توصیف کرد.
جو بایدن در این نامه و در واکنش به منتقدانی که اقدام نظامی آمریکا را مستلزم کسب اجازه از کنگره اعلام کردهاند تاکید کرده که تصمیم او بر مبنای اختیارات و مسئولیتش برای جلوگیری از حمله به نیروهایی آمریکایی و همپیمانان آن در عراق گرفته شده است. بایدن در نامه به نانسی پلوسی و پاتریک لیهی خاطر نشان کرده است: شبهنظامیانی که در شرق سوریه به آنها حمله شده در حملههای اخیر به مواضع و منافع ایالات متحده و متحدانش در عراق دست داشتهاند.جنگندههای آمریکایی سحرگاه روز جمعه مواضع برخی گروههای مورد حمایت ایران، از جمله کتائب حزبالله و کتائب سیدالشهدا در شرق سوریه و نزدیک شهر بوکمال را بمباران کردند.منابع نزدیک به شبهنظامیان وابسته به جمهوری اسلامی میگویند، در این حملهها یک نفر کشته و چند نفر مجروح شدهاند. دیدهبان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن شمار قربانیان را تا ۲۲ نفر برآورد کرده است.شبهنظامیانی که گفته میشود توسط جمهوری اسلامی تجهیز و تامین مالی میشوند پس از حدود چهار ماه آرامش نسبی در عراق حمله به نیروهای آمریکایی و پایگاه مورد استفاده آنها و ائتلاف ضد تروریسم در عراق را از سر گرفتهاند. جدیدترین نمونه این حمله شلیک چند راکت به تاسیسات مورد استفاده ائتلاف به رهبری ایالات متحده در نزدیکی فرودگاه اربیل، مرکز اقلیم کردستان و پرتاب دو راکت به منطقه سبز بغداد و نزدیک ساختمان سفارت آمریکا در هفته گذشته بوده است. پیشتر جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، گفته بود حمله به نیروهای مورد حمایت ایران حاوی این پیام کاملا واضح است که رئیسجمهور آمریکا برای حفاظت از جان شهروندان آمریکایی اقدام خواهد کرد.او همچنین گفته است که وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) پیش از حمله تلافیجویانه به مواضع شبهنظامیان در شرق سوریه رهبران کنگره را در جریان این تصمیم قرار داده است.
جو بایدن میگوید: تصمیم او بر مبنای اصل ۵۱ منشور سازمان ملل متحد اتخاذ شده که بر حق ذاتی دفاع از خود تاکید میکند.بایدن گفت: اقدام نظامی علیه متحدان جمهوری اسلامی حاوی پیام صریحی به تهران است که اقدام آنها علیه منافع آمریکا بدون پاسخ نخواهد ماند.این حمله واکنش شماری از نمایندگان دموکرات در کنگره را درپی داشته است. آنها گفتهاند، دستور جو بایدن برای حمله نظامی میبایست با تایید کنگره انجام میشد. این نمایندگان خواستار توضیح در اینباره شده بودند.بر اساس «قانون اختیارات جنگی»، رئیسجمهوری آمریکا میبایست ۴۸ ساعت پس از هر اقدام نظامی کنگره را مطلع کند. رئیسجمهوری آمریکا در این نامه خود به رهبران کنگره بر حق قانونی خود به عنوان فرمانده کل قوا تاکید کرده است. جو بایدن در این نامه همچنین تصریح کرده است، من این اقدام نظامی را بر اساس مسئولیتم برای حفاظت از شهروندان ایالات متحده، در داخل و خارج از کشور و همچنین در راستای پیشبرد امنیت ملی و منافع سیاست خارجی ایالات متحده، مطابق با اختیارات قانون اساسی خود برای انجام روابط خارجی ایالات متحده و به عنوان فرمانده کل قوا و ریاست قوه مجریه ایالات متحده هدایت کردم. مسئولان ارشد جمهوری اسلامی، از جمله وزیر خارجه محمد جواد ظریف و سخنگوی این وزارتخانه سعید خطیبزاده، دخالت ایران در حملههای اخیر به نیروهای آمریکایی در عراق را تکذیب کرده و این وقایع را مشکوک خواندهاند.حمله به مواضع شبهنظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی در سوریه نخستین اقدام نظامی نیروهای آمریکایی در منطقه از زمان ورود جو بایدن به کاخ سفید در بیستم ژانویه بوده است.