«جوزپ بورل» در پاسخ به سؤالی در مورد تنش‌های اخیر در منطقه غرب آسیا و اقدامات آمریکا علیه ایران، گفت: «ما هم مانند ایالات متحده از نقشی که ایران در منطقه خود بازی می‌کند، نگران هستیم.»وی افزود: «با این وجود، تمرکز ما بر نقطه‌ای دیگر است. ما می‌خواهیم از اینکه ایران به تسلیحات هسته‌ای دست یابد، جلوگیری کنیم. فقط تصور کنید که اگر ایران بمب [اتم] داشت، اوضاع آن منطقه الان چطور بود. تا الان تنها این توافق هسته‌ای بوده که از این امر جلوگیری کرده است. دقیقا همان توافقی که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ [رئیس‌جمهور آمریکا] آن را تا این حد بد می‌داند.» بورل پیشتر هم از اقدام آمریکا در خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرد و گفت اروپا باید به سمت دستیابی به قدرت سخت حرکت کند، چراکه برخی از کشورها اکنون در حال ترویج یکجانبه‌گرایی و مخالفت با ساز و کارهای بین‌المللی هستند. این در حالی است كه در پی فعال سازی مکانیسم حل اختلاف در توافق هسته‌ای، روابط ایران و اروپا به سردی گرایید و رفت و آمد‌های دیپلماتیک میان ایران و قاره سبز کمتر شد. اروپایی‌ها در اقدامی که ممکن است نشان دهنده نگرانی آن‌ها از احتمال تشدید تنش در خاورمیانه باشد، به این منطقه نیروی نظامی اعزام کردند.
برجام چیزی برای حفظ کردن ندارد
مسئول گروه «اقدام ایران» در وزارت خارجه آمریکا، ایران را به نقض توافق هسته‌ای متهم کرد و گفت: این توافق ارزش حفظ کردن ندارد. برایان هوک افزود: ایران بارها برجام را نقض کرده و این توافق ارزش نگهداری ندارد.وی همچنین گفت: برجام چیزی برای حفظ کردن ندارد.
تاکید دوباره جانسون و مکرون بر تعهد کشورهای‌شان به توافق هسته‌ای
بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، روز یک‌شنبه ۱۹ ژانویه، یک‌بار دیگر بر تعهد فرانسه و بریتانیا به توافق هسته‌ای تاکید کردند. به گزارش رویترز، بوریس جانسون و امانوئل مکرون با انتشار بیانیه‌ای همچنین بر لزوم مشخص کردن چارچوبی درازمدت برای پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تاکید کرده‌اند. در این بیانیه همچنین به لزوم یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای تنش‌های فعلی اشاره شده است. کمتر از یک هفته پس از فعال سازی مکانیسم حل اختلاف مندرج در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، فرانسه با ادعای اطمینان بخشی به متحدانش، تجهیزات و نیرو‌های نظامی جدیدی به منطقه خلیج فارس و خاورمیانه اعزام کرد. ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، که کشورش ماه‌ها مشغول وساطت میان ایران و آمریکا بود، روز پنج شنبه گذشته با اشاره به تجهیزات اعزامی فرانسه به منطقه، اعلام کرد تنش‌ها در خاورمیانه رو به افزایش است.ماکرون طی یک سخنرانی برای ارتش فرانسه گفت: «در شبه جزیره عربی و خلیج فارس...، جایی که تنش‌ها رو به افزایش است، ما در یک دوره رکورد دار، کارگروه جاگوار را مستقر کردیم که به اطمینان‌بخشی به پادشاهی سعودی کمک می‌کند.» یک روز بعد از سخنرانی ماکرون، مقامات فرانسوی اعلام کردند که فرانسه در سواحل شرقی عربستان، سامانه‌های راداری نصب کرده تا پدافند عربستان را تقویت کند. این سامانه‌ها، بخشی از ماموریت کارگروه جاگوار است. فرانسوی‌ها جزئیات بیشتری درباره این تجهیزات که برای اولین بار اعلام می‌شود، ارائه نکردند. گفتنی است که در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹، بزرگترین تاسیسات نفتی جهان در شرق عربستان، مورد حمله موشکی و پهپادی قرار گرفت. در جریان این حمله، نصف تولید روزانه نفت عربستان (حدود پنج میلیون بشکه در روز) مختل شد. حوثی‌های یمن، مسئولیت این حمله را به عهده گرفتند، اما آمریکا و کشور‌های اروپایی، از جمله فرانسه، مدعی شدند که ایران مسئول این حمله بود. ایران قویا این ادعا را رد کرد. حالا تجهیزات راداری جدید فرانسه برای پیشگیری از چنین حملاتی در شرق عربستان مستقر شده‌اند.
فرانسه؛ از وساطت تا قدرت‌نمایی نظامی
همچنین روز پنج شنبه گذشته ماکرون از اعزام ناو هواپیمابر شارل دوگل فرانسه به خاورمیانه خبر داد. به گفته ماکرون، این ناو از ژانویه تا آوریل ۲۰۲۰ از عملیات فرانسه در خاورمیانه پیشتیبانی خواهد کرد.ماکرون تصریح کرد: «ابتکار‌هایی که ما با شرکای اروپایی‌مان انجام می‌دهیم، به تقویت امنیت دریایی در این منطقه استراتژیک کمک می‌کند.» از سوی دیگر، ایران حضور نظامی فرانسه در منطقه را اشتباه دانست. سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در واکنش به اظهارات رئیس جمهور فرانسه توئیت کرد: «به جناب ماکرون یادآور می‌شوم خلیجی که در جنوب ایران واقع است تنها یک نام دارد و آن خلیج فارس است. حضور نظامی شما در خلیج فارس به اندازه اشتباه شما در نامیدن آن، اشتباه است. هر دو اشتباه بزرگ، اما قابل جبران است.»علاوه بر فرانسه، بریتانیا نیز سیاست‌های سختگیرانه‌ای در مقابل ایران در پیش گرفته است. بریتانیا در کنار آلمان و فرانسه، مکانسیم حل اختلاف را فعال کرد و حزب اله لبنان را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد. همچنین خواستار امضای توافق جدیدی تحت عنوان «توافق ترامپ» شد که البته ایران این پیشنهاد را قویا رد کرد. اروپایی‌ها از ماه مه (اردیبهشت) تماس‌ها و رفت و آمد‌های دیپلماتیک به ایران را بیشتر کردند. ایده اصلی اروپایی‌ها این بود که ایران و آمریکا با امتیازدهی متقابل، وارد مذاکرات جدیدی شوند. رکن اصلی طرح اروپا به رهبری فرانسه، این بود که آمریکا به ایران معافیت‌های نفتی بدهد و ایران نیز ضمن عقب راندن گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای، مذاکرات جدیدی با آمریکا شروع کند. با خودداری روسای جمهور ایران و آمریکا از دیدار در مجمع عمومی اخیر سازمان ملل در نیویورک، وساطت و طرح اروپایی‌ها عملا شکست خورد. اروپایی‌ها هنوز هم همان هدف را دنبال می‌کنند، اما این بار به شکلی متفاوت. آن‌ها با فعال سازی مکانیسم حل اختلاف، عملا در حال عبور از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به سمت توافق جدید هستند و این را به صراحت اعلام می‌کنند. از نظر اروپایی‌ها، ایران باید با پذیرش مذاکره بر سر برنامه موشکی، آینده برجام و نفوذ منطقه‌ای، مقدمات امضای یک توافق «گسترده‌تر» با آمریکا را فراهم کند.ظاهرا اروپایی‌ها، می‌دانند که دستیابی به چنین توافقی آسان نیست، اما امیدوارند که با کمک آمریکا حصول توافق را تسهیل کنند. برنامه زمانی اعزام ناو هواپیمابر فرانسوی به خاورمیانه، این را نشان می‌دهد. این ناو تا آوریل ۲۰۲۰ (اوایل اردیبهشت) در خاورمیانه خواهد بود. این مدت ممکن است با مهلت دو ماهه مکانیسم حل اختلاف ارتباط دارد. طبق این مکانیسم، اگر تا ۶۵ روز اختلافات ایران و اروپا حل نشود، تحریم‌های شورای امنیت مجددا علیه ایران اعمال خواهند شد. احتمالا اروپایی‌ها امیدوارند که با قدرت‌نمایی نظامی و سیاسی و نیز دعوت همزمان ایران به مذاکره، این کشور را به از سرگیری گفتگو‌ها با غرب متقاعد کند.