افزایش قیمت دلار و طلا در بازار آزاد سبب شده تا بسیاری نسبت به چرایی این امر پرسش داشته باشند؟ در شرایطی که بخش زیادی از نقدینگی کشور در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری شده و امکان مسافرت خارجی نیز به دلیل شیوع کرونا کمتر از هر زمانی است اما قیمت دلار بالا می‌رود.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی درباره ریسک سرمایه‌گذاری در ارز و دلار گفت:مردم عزیز این حق را دارند که منابع و دارایی خود را دربخش‌های مختلف نظیر بورس، بانک، املاک، ارز و طلا سرمایه‌گذاری کنند، ولی این وظیفه را دارم که ریسک سرمایه‌گذاری در ارز را مجدداً گوشزد نمایم.همچنین میثم رادپور، کارشناس ارزی، درباره دلایل افزایش نرخ ارز گفت:در رابطه با تغییرات نرخ ارز، لازم است اثر کرونا بر عرضه و تقاضا را در نظر بگیریم. کرونا موجب شده هزینه‌های دولت از درآمدها پیشی بگیرد و کسری بودجه دولت افزایش یابد. در نتیجه با تحریک نقدینگی، تقاضای مازادی از این بابت وارد بازار شده است. افزایش تورم انتظاری نیز به همین دلیل است و در یک طرف، شاهد تقویت تقاضای ارز و تضعیف عرضه هستیم.
اگر نقدینگی مهار نشود
اما یک کارشناس بازار ارز در گفت‌وگو با فرارو با اشاره به اینکه نقدینگی در حال جابجایی در بازار‌های مختلف سرمایه‌گذاری است، گفت:تا زمانیکه نقدینگی افسار‌گسیخته در حال تولید است، باید انتظار این افزایش قیمت‌ها را داشت، در حال حاضر نیز به دلیل اینکه تمامی بازارها شروع به حرکت کرده‌اند، این نقدینگی در حال سرک کشیدن به تمامی آن‌ها است، در حال حاضر این موضوع در مورد بازار‌های سهام، خودرو، ارز، سکه و طلا وجود دارد.
حیدرمستخدمین حسینی افزود:تارمانیکه این سیاست تولید نقدینگی وجود داشته باشد، شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید، که ارز در بلند مدت ثبات داشته باشد، این در حالیست که سفته بازان این روز‌ها در تمامی بازارها حضور دارند و با توجه به این حضور، مردم را نیز به انحا مختلف به این بازارها می‌کشانند، نگاه کنید که در بورس چه خبر است، حجم معاملات را نگاه کنید که روزانه بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد تومان بوده، در مورد بازار ارز نیز چنین وضعیتی وجود دارد و می‌توان گفت، این روز‌ها سفته بازان با حضور در این بازار، قیمت‌ها را بالا برده اند.مستخدمین حسینی با تاکید بر اینکه دولت با توجه به کسری بودجه شدید، مردم را ترغیب به حضور در بورس می‌کند، گفت:دولت قصد دارد با فروش دارایی‌های خود از طریق بازار سهام اقدام به تامین بودجه خود کند، برای همین است که از نیمه سال گذشته مدام حضور در بورس و مزایای آن تبلیغ شد، بنابراین مهم‌ترین منبع برای جبران کسری بودجه دولت، بورس است، البته این نکته که گفته می‌شود، افزایش نرخ ارز نیز یکی از راه‌های تامین بودجه است نیز گزاره درستی به شمار می‌رود.در شرایط فعلی به دلیل اینکه کسری بودجه دولت رقم بسیار بزرگی است و از طرفی نقدینگی بسیار فزاینده و زیادی نیز در بورس وجود دارد، در حال حاضر در کنار بحث مالیات، بازار سهام بهترین مکان برای جبران کسری بودجه دولت است و بر همین اساس دلار به اندازه این بازار نمی‌تواند برای دولت مفید فایده باشد، اما بالاخره ارز یک متغیر کلیدی و اثرگذار در بازار اقتصاد ملی است و دولت نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد.
دولت‌ها همواره ارز را گران می‌کنند
وی افزود:همیشه در دولت‌های مختلف سیاست افزایش نرخ ارز برای توسعه صادرات غیر نفتی و همچنین درآمد ارزی بیشتر در دستور کار قرار داشته، اما متاسفانه این سیاست‌گذاری هیچ موقعی اثر گذار نبوده و شما مثلا در ارز ۱۳ هزار تومانی افزایش صادرات معنا داری با آن زمانی که ارز ۴ هزار تومان نیز بود، مشاهده نمی‌کنید، بنابراین تا زمانیکه سیاست‌ها اصلاح نشود، التهاب و نوسان در بازار‌های مهم از جمله ارز وجود خواهد داشت.در فروردین ماه سال ۹۷ دولت آمد و در زمانیکه دلار در حال آغاز حرکت صعودی خود بود، اعلام کرد، برای واردات کالا‌های اساسی ارز را به نرخ حمایتی ۴۲۰۰ تومان به واردکنندگان خواهد داد، اما در عمل این سیاست باعث کاهش شدید ارزش پول ملی شد و از سوی دیگر کالای ارزان نیز در اختیار مردم قرار نگرفت.
وی با بیان اینکه دولت هیچ نظارت درستی در توزیع و مصرف این ارز ۴۲۰۰ تومانی به خرج نداد، گفت:فلسفه این سیاست آن بود که وارد کننده کالا را به قیمت ارزان وارد کند و این کالاها نیز به قیمت مناسب به دست مصرف کننده برسد، اما اتفاقی که رخ داد، این بود، کالا به نرخ ارز دولتی وارد شد، اما در نهایت با نرخ ارز در بازار آزاد این اقلام به دست مردم رسید.وی خاطرنشان ساخت:دولت باید هرچه زودتر این سیاست را متوقف کند، چراکه این امر چیزی جزء توزیع رانت نیست، شما در سال گذشته دیدید که دادگاه‌های زیادی در مورد سوءاستفاده کنندگان از ارز ۴۲۰۰ تومانی برگزار شد، زیرا که هیچ گونه نظارتی در مورد مصرف آن‌ها صورت نگرفت و نتیجه نیز حیف و میل میلیارد‌ها دلار از منابع ارزی کشور بود، حال باید در این باره هرچه زودتر باید دولت به این توزیع رانت پایان دهد.
در همین رابطه دیگر کارشناس اقتصادی، در رابطه با دلایل افزایش قیمت ارز گفت:باید توجه داشته باشیم که تقاضا تنها عامل تعیین کننده برای قیمت کالاها نیست و عوامل دیگری هم وجود دارند که در یک اقتصاد می‌توانند نرخ شاخص‌ها را تغییر دهند. هادی حق شناس، افزود:مثلا در بازار سرمایه کشور تحولاتی رخ داده و شاخص سهام از ۴۰۰ هزار واحد به سمت بالا حرکت کرد که طبعا با بررسی شاخص‌هایی چون رشد اقتصادی نمی‌توان این افزایش‌ها را توضیح داد ولی این مهم رخ داد. در بازار ارز و طلا نیز باید به عوامل بنیادین دیگر تعیین کننده قیمت توجه کرد.در رابطه با قیمت طلا نیز باید گفت نرخ جهانی هر اونس هزار و ۷۰۰ دلار بوده است. حال اگر همین قیمت را با شاخص‌های واقعی بازار مقایسه کنیم می‌بینیم رسیدن هر سکه طلا به بیش از هفت میلیون تومان واقعی است. برای قیمت دلار هم می‌توانیم از همین فرمول استفاده کنیم. مثلا بررسی کنیم با یک دلار چه کالایی می‌توان خرید و براساس نرخ آن کالا قیمت واقعی دلار محاسبه شود.البته تقاضا تعیین کننده قیمت هست ولی این به این معنا نیست که اگر برای طلا تقاضا نباشد قیمت آن باید کاهش چشمگیر پیدا کند. برای ارزهای معتبر نیز چنین امری مصداق دارد و نمی‌توان صرفا با قانون عرضه و تقاضا مسائل را توضیح داد.او افزود:ایران در شرایط خاصی قرار دارد.ما زیر فشار تحریم‌های ظالمانه‌ای قرار داریم که حتی امکان مبادله درآمدها را در شرایط کرونایی فعلی نداریم. این عوامل اقتصاد کشور ما را تحت فشار شدید قرار داده، افزایش قیمت‌ها در شرایط امروز کشور عجیب نیست. کرونا نیز بر مشکلات دیگر افزوده شده و این کار را برای همه سخت تر کرده است.