یک سال از خروج آمریکا از برجام میگذرد. سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان قرار بود در صورت باقی ماندن ایران در برجام، کاری کنند تا ایران بتواند از مزایای اقتصادی برجام در نبود آمریکا بهرهمند شود، اما اکنون ۱۱ ماه از مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی میگذرد و تنها نتیجه این مذاکرات ایجاد ساز و کار مالی به نام اینستکس بود. ساز و کاری که مقام معظم رهبری آن را در سال جدید شوخی تلخ نامیدند.با این حال به نظر میآید اروپاییها حتی به اندازه یک شوخی هم قادر به بازی در این گود نیستند و همچنان خود را تحت فشار شدید آمریکا نشان میدهند.به گفته محمد جواد ظریف بسیاری از کشورها توانستهاند به چارچوبی دو جانبه با ایران برای همکاری در شرایط تحریمی آمریکا دست یابند اما اروپا همچنان دست دست میکند.قرار بود سه کشور اروپایی ساز و کار مالی ویژهای برای ایران ایجاد کنند اما در میانه راه این ساز و کار تقلیل رفت و بنا شد تا به قول برخی مسئولان در گام نخست، برای صادرات و واردات کالاهای انسانی و ضروری شروع به کار کند اما به نظر برای همان کالاهای انسانی و ضروری هم اروپاییها آمادگی و شاید اراده لازم را ندارند.
مقامات سه کشور اروپایی تا کنون تلاش داشتهاند حداقل در مواضع و بیانیهها یک صدا از برجام و استمرار آن حمایت کنند اما چندی است که این مواضع با لحنی تند و در برخی مقاطع چرخش در آنها روبهرو شده است.پیش از نشست هفت کشور صنعتی هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در اظهارنظری متفاوت و در عین حال مبهم گفت که معتقدیم به سازوکاری احتیاج داریم تا مطمئن شویم ایران به تولید اورانیوم (غنیسازی) روی نخواهد آورد.این موضع وزیر خارجه آلمان از سوی رسانههای گروهی خارجی و ایران سؤالبرانگیز بود اما با واکنش رسمی مقامات ایرانی رو به رو نشد.در عین حال کشورهای گروه هفت در بیانیه پایانی خود درخواستها و مواضع تندی را علیه ایران و حضورش در منطقه مطرح کردند که از سوی ایران غیرواقعبینانه خوانده شد. هفت کشور در متن بیانیه خود نسبت به آنچه نقش بیثباتکننده ایران در منطقه، از جمله حمایت از سازمانهای تروریستی و شبهنظامیان مسلح خوانده شده، ابراز نگرانی کرده و از ایران خواستند که در زمینه کاهش تنشها در یمن، متوقف کردن آنچه حمایتهای نظامی، اقتصادی و سیاسی از برخی عاملان غیردولتی به خصوص در کشورهایی مانند لبنان و سوریه خوانده شده، پایبندی به قطعنامههای مربوطه در شورای امنیت سازمان و جلوگیری از اشاعه مستقیم و غیرمستقیم در زمینه فعالیتهای بالستیک، پهپادها و توان موشکی خود به صورت فعالتری همکاری کند.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: ما از ایران درخواست داریم تا از هرگونه اقدامی که موجب ایجاد خطر برای امنیت منطقه میشود خودداری کرده و در زمینه تلاش برای دستیابی به حل و فصل سیاسی صلحآمیز همکاری کند و همچنین از این کشور میخواهیم تا به آن دسته از معاهدههای بینالمللی که عضو آن است پایبند باشد و حقوق بشر و آزادیهای اساسی را رعایت کند.ژرار آرو سفیر فرانسه در آمریکا که روزهای پایانی ماموریتش در واشنگتن را میگذراند، روز شنبه هفته جاری در اظهارنظری توییتری گفت که انقضای برجام به معنای عدم پایبندی ایران به یک برنامه غیرنظامی برای فعالیتهای هستهای آن نیست و مدعی شد که در صورت عدم رعایت این مسئله از سوی ایران پس از برجام ممکن است باز هم تحریمهایی علیه این کشور اعمال شود.
سفیر فرانسه در آمریکا در ادامه مدعی شد: در صورت لزوم و عدم رعایت کردن معاهده ان پی تی از سوی ایران، ممکن است حتی پس از انقضای برجام تحریمهایی علیه ایران اعمال شوند. همان گونه که در سال ۲۰۰۲ گفتیم، غنیسازی اورانیوم بدون یک برنامه معتبر غیرنظامی، بر اساس معاهده ان پی تی غیرقانونی محسوب میشود، همان طور هم در سال ۲۰۲۵ قادر خواهیم بود تا (انقضای برجام) در صورت لزوم واکنش نشان دهیم. تحریمهایی اعمال شدند و ممکن است دوباره اعمال شوند؛ پس از برجام همه اینها بر روال خود باقی میمانند.این در حالی است که سفیر فرانسه در آمریکا از حامیان برجام بوده و حتی بعد از خروج آمریکا از این توافق از برجام حمایت و اقدام آمریکا را سرزنش کرده است. ایران بر اساس برجام از سال هشتم برجام امکان شروع به ساخت سانتریفیوژ بدون روتور و از سال دهم و پانزدهم میتواند طبق توافق وارد فاز صنعتی تولید انبوه سانتریفیوژ شود و به غنیسازی بپردازد از این رو این اظهارات مقام فرانسوی در این مقطع جای تعجب داشت.