در مدت کوتاهی که از حضور سیدابراهیم رئیسی در جایگاه ریاست قوه قضاییه می‌گذرد شاهد آن هستیم که او در تلاش است تا تصویر به جا مانده از دوران ده ساله ریاست آملی لاریجانی بر دستگاه قضایی را به تدریج تغییر دهد. اقدامات آقای رئیسی در این مدت اندک که از تکیه زدن او به کرسی ریاست قوه قضاییه می‌گذرد بیشتر مربوط به مسائل روبنایی بوده است. از تغییرات ظاهری در محل نشست با مسئولان عالی قضایی که رنگ تجملی آن را کاهش داده تا حضور سرزده در برخی مراکز قضایی، از نشست با اهالی رسانه برای نخستین بار در چهار دهه اخیر تا دعوت از مسئولان عالی قضایی فارغ از نگاه سیاسی آنان و... همه و همه نشانگر آن است که رئیسی نیز به خوبی انتقادات بسیار به عملکرد دوران قبل از خود را درک کرده است. این نیمه پر لیوان اما همه واقعیت هم نیست!
مشکل از آن جایی آغاز می‌شود که اقدامات ابراهیم رئیسی در همین حد مسائل رو بنایی باقی مانده است و در مواردی همچون انتخاب سخنگو، عدم تغییر برخی مدیران ارشد قوه قضاییه، محدودیت‌های رسانه‌ای درباره نقد عملکرد دستگاه قضایی در رسانه‌های رسمی، اظهارنظرهای غیرمرتبط به مسائل حقوقی و قضایی از سوی شخص رییس قوه و... پیمودن همان مسیر گذشته را شاهد هستیم. ممکن است برخی در پاسخ به این انتقاد، اعتقاد داشته باشند که باید مدت اندکی که از حضور دوباره رئیسی و این بار در جایگاه ریاست دستگاه قضایی گذشته است را در نظر گرفت و پذیرفت که این مدت، زمانی کافی برای تغییرات جدی‌تر و مبنایی‌تر نیست. حتی اگر این توجیه را پذیرا باشیم نیز ابهام و پرسشی دیگر به وجود می‌آید که این برخوردهای قضایی اخیر با اهالی رسانه و سیاست و حتی فرهنگ به چه دلیل است؟ از یک سو شاهد رویکرد مداراجویانه رییس قوه قضاییه در پذیرش اهالی رسانه و حقوق‌دانان و مسئولان قضایی از جریان‌های مختلف بوده‌ایم که برای نخستین بار در این چهل سال رخ داد اما از طرف دیگر دستگاه تحت نظر ایشان برخوردهایی با اهالی رسانه و فرهنگ و سیاست را در دستور کار قرار می‌دهد. علت این رویکرد تناقض‌آمیز چیست و راه‌حل این مسئله کدام است؟اگر بخواهیم فرض‌های بدبینانه را کنار گذاشته و بپذیریم که قصد رییس قوه قضاییه برای تغییر رویکردهای گذشته جدی است آنگاه می‌توان به این نتیجه رسید که افراد و یا جریاناتی در درون دستگاه قضایی تمایلی به اصلاح رویه‌های گذشته ندارند و با چنین برخوردهایی در حال خنثی‌سازی برنامه‌هایی رییس قوه هستند. این یک فرضیه است که بررسی آن نیز شاید بتواند رییس جدید قوه قضاییه را با ابعاد تازه‌ای از دستگاه تحت مدیریتش آشنا کند. به نظر می‌آید تعیین تیمی امین از سوی قاضی‌القضات برای بررسی مجدد و مستقل پرونده‌های سیاسی در چند ماه اخیر بتواند صحت و سقم این فرضیه را مشخص کند.