ابراهیم رئیسی، روز شنبه در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود وعده داد که مذاکرات هسته‌ای در دولت او ادامه خواهد یافت و برای رفع تحریم‌ها مذاکراتی «نتیجه محور» صورت می‌گیرد. رئيس جمهوری جدید ایران همچنین اظهار داشت که ایران به دنبال مذاکره برای مذاکره نیست.
اظهارات رئیسی در حالی مطرح شد که پیش از این حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی ویژه خبری با شبکه ۲ از در پیش بودن فرآیندی ۲-۳ ماهه برای آغاز گفت‌وگوها خبر داده بود.وی با بیان کلیاتی در خصوص لزوم برداشتن تحریم‌ها و برشمردن مفصل نقض تعهدات آمریکا در دولت دونالد ترامپ از لزوم پیگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و کشورهای جهان سخن گفت. یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه ایران هم به شرط عدم ذکر نام می‌گوید: «تلاش‌هایی در مجموعه شورای عالی امنیت ملی وجود دارد که پیگیری و مدیریت این پرونده از وزارت امور خارجه خارج و به شورا محول شود. استدلال این افراد این است که اولا پرونده هسته‌ای موضوعی فرادستی است و باید با حضور و اطلاع دستگاه‌های مختلف دولتی و حکومتی پیگیری شود و دوما این افراد بر این باورند که محدود بودن سابقه حسین امیرعبداللهیان بر موضوعات خاورمیانه‌ای باعث می‌شود لزوم انتقال این پرونده به مجموعه شورای عالی امنیت ملی و با حضور متخصصینی که بر پرونده هسته‌ای اشراف بیشتری دارند، بیشتر احساس شود.»این بحث‌های درون دستگاهی در حالی مطرح می‌شود که کشورهای غربی هر روز از ایران می‌خواهند هرچه سریعتر مذاکرات هسته‌ای را پی بگیرد. علاوه بر گفت‌وگوهای رئيسی و ماکرون، لودریان وزیر امور خارجه فرانسه هم در گفت‌وگو با امیرعبداللهیان مسئله بازگشت ایران به گفت‌وگوهای وین را خاطرنشان کرده بود.با وجود تاکید چندین باره رئیسی در این خصوص، همچنان اقدام عملی در رابطه با معرفی تیم مذاکراتی و یا حتی دستگاه مسئول پیگیری این پرونده معرفی نمی‌شود و مسئولان دولت تنها به بیان کلیاتی در خصوص نفس مذاکره و لزوم لغو تحریم‌ها اشاره می‌کنند. این تاخیر باعث شده برخی از ناظران بر این باور باشند دولت رئيسی به صورت عامدانه به دنبال اتلاف وقت است تا با ادامه پیشرفت‌ها در برنامه هسته‌ای گزینه‌های بیشتری روی میز مذاکراتی داشته باشد. علی واعظ مدیر بخش ایران گروه بین‌المللی بحران در این خصوص می‌گوید: «به نظر مى آيد ايران زمان را به نفع خود مي‌بيند چرا كه با رشد تصاعدى برنامه هسته اى هر روز بر اهرم هاى مذاكراتى اش افزوده مى شود در حالى كه اهرم تحريم غرب به اوج رسيده و در مرحله فرسايشى قرار گرفته است.»
این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که روند خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان به پایان رسید. فرآیندی که با انتقادات بسیاری حتی از سوی متحدان ایالات متحده رو به رو بوده است. در ایران اما این اتفاق می‌تواند مایه خرسندی بسیاری از نهادهای قدرت به شمار آید، چرا که حضور نیروهای نظامی آمریکا در مرزهای شرقی کشور به پایان می‌رسد. ضمن اینکه می‌تواند نشانی باشد از راهبرد کلان‌تر آمریکا برای برخورد با مسائل منطقه خاورمیانه و در نتیجه رهبران ایران را امیدوار خواهد کرد تادر صورت ادامه پافشاری بر خواسته‌های خود در مذاکرات هسته‌ای، امتیازهای بیشتری دریافت کند. ضمن اینکه دیگر خطر حمله نظامی آمریکا در صورت پیشرفت بیشتر برنامه هسته‌ای، ایران را تهدید نخواهد کرد. علی واعظ اما با این تحلیل چندان موافق نیست. او می‌گوید: «نه گذر زمان و نه دست بالاتر ايران تغييرى در مطالبات آمريكا و خطوط قرمز مذاكراتى آن ايجاد نخواهد كرد و فقط خطر بن‌بست و فروپاشى برجام را افزايش خواهد داد.»
آخرین دور مذاکرات هسته‌ای در اواخر ماه ژوئن برگزار شد و بعد از آن دیگر طرفین برای گفت‌وگو بر سر احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ به پایتخت اتریش بازنگشتند. این در حالی است که اظهارات پراکنده‌ای از سوی دولتمردان جدید ایرانی در خصوص نگاه آنها به این گفت‌وگوها منتشر شده است. اظهاراتی که حتی بعضا متناقض هستند و تردیدها در خصوص اتخاذ یک رویکرد منسجم درباره آینده گفت‌وگوهای هسته‌ای از سوی دولت جدید ایران را افزایش می‌دهد.
اما بعد دیگر مسئله تاکید نیروهای سیاسی تندرو در ایران بر لزوم برداشتن تمام تحریم‌ها است که آن‌هم می‌تواند بن‌بست دیگری در مسیر مذاکرات ایجاد کند. روزنامه کیهان در یادداشت خود در این رابطه ضمن «پوشالی خواندن فشارها و تهدیدهای کشورهای غربی برای بازگشت سریع ایران به میز مذاکره» به ابراهیم رئيسی توصیه می‌کند تنها در صورتی احیای برجام را بپذیرد که «ایالات متحده ابتدا همه تحریم‌ها را لغو کند، این لغو تحریم‌ها در فرصت زمانی مناسب راستی‌آزمایی شود و همچنین آمریکا باید تضمین معتبر بدهد که تجربه عهدشکنی و زدن زیر توافق را تکرار نمی‌کند.»موضوعاتی که هر کدام به تنهایی برای به شکست رساندن گفت‌وگوها کافی به نظر می‌رسد. چرا که آمریکا اعلام کرده حاضر است تنها تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای را بردارد و از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد ساز و کاری بالاتر از قطعنامه رسمی شورای امنیت سازمان ملل برای اطمینان از پایبندی طرفین به مفاد یک توافق وجود داشته باشد. اما حتی همان سند هم نتوانست دونالد ترامپ را از خروج از توافق هسته‌ای باز دارد.علی واعظ در این رابطه می‌گوید: «اگر دو طرف از انعطاف لازم براى رسيدن به يك توافق را نداشته باشند، تنها دو گزينه پيش روى آنها خواهد بود: يك رويارويي پرهزينه و يا مذاكره از نقطه صفر در مورد يك توافق جديد.» در چنین شرایطی به نظر می‌رسد اگر قرار بر اصرار طرفین بر خواسته‌های خود باشد، چشم‌انداز پیش‌رو، نور چندانی بر نمی‌تاباند و انتظار برای حصول گشایش در مسیر برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها قدری خوش‌بینانه به نظر می‌رسد.
نشست غیرعلنی مجلس درباره تحولات افغانستان؛
جمهوری اسلامی با طالبان در تماس است
مجلس شورای اسلامی، دیروز نشست غیرعلنی با حضور سردار اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس در خصوص تحولات افغانستان برگزار كرد.
نماینده تبریز در مجلس در این باره بیان کرد: به گفته فرمانده نیروی قدس سپاه، شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و همه اقوام افغانستان باید در اداره کشور سهیم باشند. احمد علیرضابیگی، گفت: به گفته سردار قاآنی، کارشناسان سیاسی و نظامی شکست آمریکا در افغانستان را به مراتب مهمتر و پررنگ‌تر از شکست آمریکا در ویتنام تحلیل می‌کنند. به گفته سردار قاآنی، آمریکا روزانه ۳۰۰ میلیون دلار در افغانستان هزینه کرده و بنا بر اعتراف رئیس‌جمهور این کشور، روزی ۱۸ نفر از سربازان بازگشته از افغانستان خودکشی می‌کنند.وی اظهار داشت: سردار قاآنی تأکید کرد : آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود، نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد.همچنین سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران اشراف کامل بر تحولات افغانستان دارد و در جهت تامین منافع مردم افغانستان و ایران تلاش می‌کند تاکید کرد: در همین جهت جمهوری اسلامی ایران با گروهی که اکنون در افغانستان غلبه پیدا کرده در تماس است. سید نظام‌الدین موسوی عنوان کرد: با توجه به تحولاتی که در افغانستان می‌گذرد و مسائلی که رخ داد به خصوص خروج آمریکایی‌ها بعد از ۲۰ سال از این کشور هیات رئیسه مجلس جهت بررسی مسائل این حوزه به دلیل تاثیر تحولات این حوزه و روابط با ایران با حضور فرمانده نیروی قدس سپاه سردار قاآنی یک جلسه غیرعلنی برگزار کرد.وی ادامه داد: در این نشست مباحث مختلفی مطرح شد. سردار قاآنی نیز مطالب دقیق و مستندی را بیان کردند و تحلیل خوبی را هم ارائه دادند. تعدادی از نمایندگان نیز دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود را مطرح کردند. جلسه خوب بود و آنچه که برآیند این جلسه بود را برای شما بیان می‌کنم.سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در این خصوص تصریح کرد: در فحوای کلام سردار قاآنی به این مهم پرداخته شد که در درجه اول همان طور که مقام معظم رهبری هم تاکید فرمودند ما تحولات افغانستان را با دقت دنبال می‌کنیم و آنچه برای ما از جهات مختلف مهم است مردم افغانستان و امنیت آنها و همچنین این رابطه تنگاتنگ دیرینه فرهنگی و دینی میان مردم ما و مردم افغانستان است و ما نمی‌توانیم نسبت به تحولات کنونی بی‌تفاوت باشیم و اتفاقات را رصد می‌کنیم، چرا که برای ما مهم است در همسایه شرقی ما چه می‌گذرد.و ادامه داد: در آنچه که امروز در کشور همسایه ما افغانستان می‌گذرد در درجه اول مردم افغانستان و دیدگاه و نظر آنها برای فردای کشور و آینده آنها برای ما مهم است.براساس فحوای سخنان سردار قاآنی و همچنین براساس گزارش‌هایی که از سایر دستگاه‌های مرتبط با سیاست خارجی ارائه شده، مشخص است که جمهوری اسلامی ایران کاملا بر مسائل افغانستان اشراف کامل دارد. با توجه به روابط فی‌مابینی که میان این دو کشور وجود دارد توجه لازم را به اتفاقات داریم اینگونه نیست که دستگاه‌های سیاست خارجی، امنیتی و دفاعی ما نسبت به تحولات کنونی غافلگیر شده باشد. تحولات و مسائل امروز افغانستان سابقه بیش از ۲۰ سال دارد. زمانی این کشور به واسطه اشغال آمریکایی‌ها به سمت و سویی پیش رفت و آنچه امروز شاهد هستیم موضوعی است که از پنج یا شش سال پیش آغاز شده است. این مدت این حوزه در کش و قوس‌های سیاسی و نظامی بوده تا اینکه به این نقطه رسیده است. وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران هم از منظر دیپلماتیک و هم دفاعی آمادگی لازم را برای مواجه با تحولات و اتفاقات دارد تلاش شده منافع مردم افغانستان و منافع مردم ایران تا حد زیادی در این تحولات لحاظ شود. زمانی که مشخص شد آمریکایی‌ها در افغانستان دچار ضعف شده و در اداره امور دچار مشکل هستند گروه طالبان از مدت‌ها قبل روند کار خود را برای تصرف مناطق مختلف آغاز کرده بودند. در همین جهت دستگاه‌های دیپلماسی و سایر نهادهای ما فعال شده‌اند چرا که در درجه اول برای ما مردم افغانستان ثبات و امنیت آن کشور دارای اهمیت است. در همین جهت ما در ایران بین طرفین یعنی میان مسئولین وقت و طرف مقابل جلسات بین‌الافغانی تدارک دیدیم هم مسئولین وقت و هم طالبان از این ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران استقبال کردند و در تهران حاضر شدند. این جلسات نتایج خوبی هم داشت. اگر این جلسات ادامه پیدا می‌کرد شاید برخی مسائل اخیر افغانستان به سمت و سوی دیگری سوق پیدا می‌کرد، البته طرفین جلساتی که در تهران برگزار شد شاهد حسن نیت جمهوری اسلامی بودند. هم در حوزه دیپلماسی فعال می‌باشیم و هم در صحنه میدانی آمادگی لازم را داریم. دستگاه‌های امنیتی – دفاعی و دیپلماتیک ما آمادگی کامل را دارند و تلاش براین است که علاوه بر توجه به رای دیدگاه مردم افغانستان امنیت و منافع ایران و ثبات مرزهای ما کاملا مورد توجه باشد. همان طور که در این مدت شاهد بودیم هیچ تعرضی در مرزهای ما به وجود نیامد. بعد از این اتفاقات هم ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران برای تامین منافع مردم افغانستان و مردم ایران با روابط حسنه میان دو کشور ادامه خواهد داشت. وی اضافه کرد: آنچه در این حوزه مغفول مانده نقش مخرب آمریکایی‌ها در مسائل افغانستان است.