بیش از ۱۵ ماه از آغاز دور جدید مذاکرات وین میگذرد. دولت قبل با هدف احیای برجام پا به میدان مذاکرات وین در قالب جدید ۱+۴ گذاشت. اینکه چرا باید طرف اصلی ایران در مذاکرات هستهای غایب باشد و سه کشور اروپایی و روسیه و چین واسطه انتقال پیام ایران به رابرت مالی یا پیام طرف آمریکایی به عراقچی باشد، بماند که به قول شاعر «شرح این هجران و این سوز جگر/ این زمان بگذار تا وقت دگر.»
به هر حال روایت غالب این است که عراقچی در پنج دوره مذاکره و البته تحت اشراف دکتر ظریف، روحانی و شورای عالی امنیت ملی کشور توانست مذاکرات را در قالب «احیای برجام ۲۰۱۵» به سرانجام برساند. این مطلب در آخرین گزارش مفصل ظریف به مجلس تصریح شده که قابل دستیابی است. روحانی نیز در آخرین جلسه هیئت دولت در دوم تیر ۱۴۰۰ به صراحت اعلام کرد: «اگر بخواهند همین امروز میتوانیم تحریم را تمام کنیم. نه فردا، همین امروز دوم تیر میتوانیم تحریم را تمام کنیم.» در این میان سه ماه است که مذاکرات وین به حالت تعلیق درآمده و پیشرفتی در آن ملاحظه نمیشود. بر اساس روایت اشخاص درگیر در مذاکرات در بیش از ۹۹ درصد موضوعات مربوط به احیای توافق ۲۰۱۵، توافق شده و تقریبا اختلافی که مانع دستیابی به توافق باشد، وجود ندارد. با همه اینها ایران «زیادهخواهی» طرف آمریکایی را مانع دستیابی به توافق ذکر میکند. امیرعبداللهیان در مصاحبه چند روز قبل با یک روزنامه کرواسی گفت: «طرف آمریکایی یکباره ایده جدیدی را مطرح کرد و گفت که ما باید در پاورقی متن، این عبارت را اضافه کنیم که اشخاصی که از لیست تحریم در نتیجه این مذاکرات خارج میشوند، ممکن است مجددا به دلایلی غیر از هستهای، در لیست تحریم آمریکا قرار بگیرند.» جالب اینکه طرف مقابل اما «خواستههای فرابرجامی» ایران را مانع اصلی میداند.
علی ایحال با اینکه نشانهای از مذاکرات با واسطه بین ایران و آمریکا در دسترس نیست ولی رصد تحولات منتج به سفر جوزپ بورل به تهران نمایانگر تلاشهای فشرده برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس و همچنین اتحادیه اروپا بر نزدیککردن مواضع دو طرف است. بورل دستاورد سفر خود را ازسرگیری مذاکرات در فرمت جدید در یکی از کشورهای منطقه اعلام کرد و اینکه این مذاکرات به فوریت انجام خواهد شد. با وجود اینکه به دلیل سابقه پیشبینی ناصواب بورل از سفر قبلی انریکه مورا معاون خود به تهران، میتوان اظهارات خوشبینانه بورل را شتابزده و با اندک تردید ارزیابی کرد ولی این سفر و استقبالی که از وی در تهران صورت گرفت، نمایانگر آن است که جمعبندی ایران با توجه به انتقادات رو به گسترش داخل کشور که ناشی از اوضاع نابسامان اقتصادی است، به تهران آموخته آرامسازی شرایط داخل و احیای توافق هستهای ظاهرا کمهزینهترین راهکار برونرفت از این شرایط است.