حدود دو هفته از قطعی اینترنت در ایران می‌گذرد و در این مدت حداقل ۱۱ هزار میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد شده است، رقمی معادل کل درآمدهای نفتی دولت.کسب‌وکار بیش از یک میلیون نفر در معرض خطر است اما تازه وزیر ارتباطات وعده داده به دنبال توسعه زیرساخت فعالیت کسب‌وکارهای مجازی است.از دولت دوازدهم تاکنون زمزمه اینترنت ملی، راه‌اندازی پیام‌رسان‌های داخلی و ساخت شبکه اجتماعی مشابه اینستاگرام مطرح است. علاوه بر این، منابع مالی بسیاری صرف ساخت رقبای داخلی شده اما تازه امروز وزیر ارتباطات وعده داده به دنبال توسعه زیرساخت‌ها برای فعالیت کسب‌وکارهای مجازی هستیم.
وعده‌ای که از یک سو آب پاکی را روی دست منتظران رفع فیلتر می‌ریزد و می‌تواند به معنای فیلترینگ دائمی اینستاگرام باشد و از سوی دیگر نشان می‌دهد کسب‌وکارهایی که بر بستر اینستاگرام و واتساپ فعالیت می‌کردند حتی نمی‌توانند بر بستر سرویس‌های داخلی فعالیت کنند، چون وزیر مربوطه هنوز در حال توسعه زیرساخت‌هاست!
این دومین باری است که ظرف یک هفته گذشته وزیر ارتباطات اظهاراتی را بیان کرده که می‌تواند رنگ و بوی فیلترینگ دائمی برخی از سرویس‌های اینترنتی در ایران را داشته باشد بدون آنکه هیچ جایگزینی به مردم ارائه کنند.موافقان اینترنت داخلی و فیلترینگ، برای انجام این کار به موفقیت چین اشاره می‌کنند و وعده می‌دهند که اینترنت ملی کارآمد است. اما تجربه سه بار فیلترینگ اینترنت در موقع اعتراضات (دی ۹۶، آبان ۹۸ و مهر ۱۴۰۱) نشان می‌دهد دولت تنها در فیلترینگ اینترنت و بستن شبکه‌های اجتماعی کارآمد عمل می‌کند و نه در جایگزین کردن این سرویس‌ها.
این مساله در حالی است که کسب‌وکارهای مجازی تا همین الان زیان عجیبی از قطعی اینترنت دیده‌اند و هیچ چشم‌انداز روشنی درباره آینده کسب‌وکار خود ندارند. چون نه می‌دانند که چه زمان اینترنت وصل می‌شود و نه می‌دانند که در صورت وصل اینترنت، شبکه اجتماعی و پیام‌رسانی چون واتساپ و اینستاگرام رفع فیلتر می‌شود یا نه.
زیان قطع اینترنت معادل درآمد نفتی
۳۰ شهریور ماه بود که اینترنت در ایران قطع شد. نت بلاکس اعلام کرده که قطعی اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد می‌کند. یعنی حدودا روزی هزار میلیارد تومان و در مجموع این ۱۱ روز، رقمی معادل ۱۱ هزار میلیارد دلار.برای بزرگی این زیان کافی است که بدانیم درآمد نفتی ایران در سال گذشته حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان بود. این رقم به آن معناست که قطع اینترنت به اندازه یکسال درآمد نفتی به اقتصاد ایران ضرر زده است.
دولت علیه اشتغال مجازی
این وضعیت، علاوه بر زیان اقتصادی مستقیم، می‌تواند اشتغال بسیاری از افراد را هم تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس برخی از گزارش‌ها یک میلیون شغل تنها در اینستاگرام ایجاد شده است. دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای فضای مجازی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اما آمار عجیبی را اعلام کرده بود. او گفته بود معیشت ۱۰ میلیون نفر اکنون وابسته به فضای مجازی است؛ اما حالا قطع اینترنت اشتغال و معیشت این گروه را نشانه گرفته است و این گروه حتی نمی‌دانند اینترنت دوباره وصل و فیلترینگ برطرف می‌شود یا نه. در این شرایط یک میلیون شغل در معرض خطر است.آن هم برای اقتصادی که یک دهه رشد اقتصادی نزدیک به صفر داشته و نتوانسته هیچ اشتغالی برای مردم ایجاد کند. به عبارتی دولت در دهه ۹۰ نتوانسته وظیفه ذاتی خود که ایجاد اشتغال است را انجام دهد و حالا که عده‌ای توانسته‌اند بر بستر فضای مجازی برای خود شغلی ایجاد کنند، کمر به نابودی این مشاغل بسته است.نکته جالب‌تر اما اظهارات وزیر ارتباطات است. او از کسب‌وکارها خواسته که در فضای مجازی داخلی فعالیت کنند. از سوی دیگر خودش اذعان کرده که فعلا امکان فعالیت در بستر داخلی وجود ندارد و وعده داده که زیرساخت‌ها را توسعه دهد. تنها سئوالی که وزیر به آن پاسخ نداده این است که تا آماده شدن زیرساخت‌ها، مشاغل اینترنتی باید چه کنند.
کسب‌وکارهای بزرگ مختل شد
عضو هیات مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی در پاسخ به این سئوال کسب‌وکارهای اینترنتی مجوز دار مثل دیجی کالا و ایمالز هم که سایت داخلی دارند، از این شرایط تأثیر گرفته‌اند، گفت: همه این فروشگاه‌های اینترنتی، خواه‌ناخواه تأثیر خواهند گرفت. در فضای اینترنت حتی کسب‌وکارهای معمولی در این دسته، وضعیت خوبی ندارند.او ادامه داد: در حال حاضر تا حدودی کمی شرایط آن‌ها بهتر شده است. در وضع فعلی، کسب‌وکارهای بزرگ‌تر حال و روز خوبی ندارند. میزان خریدها کاهش پیدا کرده و عده زیادی متضرر شدند. ما در مدت اخیر، شاهد قطعی اینترنت و فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و لینکدین بودیم. عضو هیات مدیره اتحادیه کسب و کار‌های اینترنتی در ادامه گفت: این اتفاق فعالیت کسب‌وکارهای بزرگ را عملاً مختل کرده است. به‌طور مثال در خصوص دیجی کالا این اتفاق کم‌رنگ‌تر رخ داد. در ضمن ناظر اختلال در گوگل نیز هستیم.
رضا الفت نسب در مورد جایگزین احتمالی برای اینستاگرام در صورت فیلتر همیشگی این اپلیکیشن بیان کرد: برخی دوستان از سرویس‌دهی پیام‌رسان‌های داخلی در غیاب اینستاگرام صحبت می‌کنند. من فعلاً کاری به این موضوع و صحت و سقم آن ندارم. نکته مهم این است که مردم باید به‌جای یک شبکه اجتماعی، در یک پیام‌رسان تجمع کنند. موفقیت در این موضوع زمانی به دست می‌آید که اعتمادسازی انجام شود. مردم در صورت حصول اعتماد، وارد یک شبکه اجتماعی می‌شوند. با فراهم شدن چنین بستری، اشخاص با خیال راحت به گفت‌وگو، کسب درآمد و تفریح خواهند پرداخت. متأسفانه اکثر اشخاص جامعه نسبت به این مطلب بی‌تفاوت هستند. این برخورد خوبی با مردم نیست که از آن‌ها خواسته شود تا وارد پیام‌رسان مدنظر آن‌ها شوند. بروز این اتفاق برای تلگرام هم تصور می‌شد. من این روش را به صلاح مملکت نمی‌دانم. منکر لزوم وجود پیام‌رسان‌های داخلی نیستم اما باید توسط بخش خصوصی عرضه شود.