چهارشنبه گذشته دونالد ترامپ، وضعیت اضطراری اقتصادی ملی اعلام کرد و تعرفههای گمرکی حداقل ۱۰ درصدی را در همه کشورها اعلام کرد. به گفته مقامات کاخ سفید، نرخها برای ۶۰ کشور که «بدترین متخلفان» تلقی میشوند، حتی بالاتر رفت.
رییسجمهور ایالات متحده با اعلام نظام تعرفهای بر کالاهای خارجی گفت: ما سرنوشت آمریکا را بازسازی کردهایم و آن را به شکوه سابق خود بازگرداندهایم. بسیاری از کشورها در ۵۰ سال گذشته ما را غارت کردهاند و مشاغل ما را دزدیدهاند و این امروز متوقف خواهد شد و هرگز باز نخواهد گشت. کشورمان را دوباره ثروتمند خواهیم کرد. امروز نوبت ماست که پیشرفت کنیم، تریلیونها دلار درآمد خواهیم داشت و شکوه سابق را به آمریکا باز میگردانیم. او ادامه داد: ما همان تعرفه هایی را بر همه کشورها اعمال خواهیم کرد که آنها بر ما وضع می کنند. مشاغل و کارخانهها به آمریکا بازمیگردند. قیمتها برای مصرف کنندگان کاهش مییابد. کلاهبرداران خارجی کارخانه های ما را غارت کردند و دزدان خارجی رویای زیبای آمریکایی ما را از هم پاشیدند. امروز یکی از مهمترین روزها در تاریخ آمریکاست زیرا بیانگر اعلامیه استقلال اقتصادی ماست. ما برای خودروهای خارجی ۲.۵ درصد تعرفه وضع کرده بودیم در حالی که اتحادیه اروپا ۱۰ درصد بر ما تعرفه اعمال کرد. از امروز، تعرفه ۲۵ درصدی بر تمامی خودروهای خارجی اعمال می کنیم. آمریکاییهای سختکوش مجبور شدهاند در حالی که کشورهای دیگر ثروتمندتر و قدرتمندتر میشوند، بیکار بمانند. ترامپ افزود: تعرفهها به ما این امکان را میدهد که مشاغل و کارخانهها را در سطوح قابل توجهی به کشورمان بازگردانیم. رییسجمهور آمریکا ادامه داد: تعرفهها به معنای افزایش تولید داخلی، رقابت قویتر و قیمتهای پایینتر برای مصرفکنندگان خواهد بود. اتحادیه اروپا ما را در معرض خطر بزرگی قرار میدهد زیرا خودروهای خود را برای ما ارسال میکند و از ما واردات نمیکند، چین برای برنجکاران آمریکایی تعرفههای ۶۵ درصدی وضع میکند!
تعریف ترامپ از تصمیم تازهاش
تشدید تنشها خطر بیگانه شدن بیشتر ایالات متحده را با دشمنان و حتی با متحدان کلیدی که شرکای تجاری طولانیمدت بودهاند، افزایش میدهد. ترامپ روز چهارشنبه اعلام کرد: «این یک اعلامیه استقلال اقتصادی است. شغلها و کارخانهها به کشور ما باز خواهند گشت و شما میبینید که این اتفاق در حال حاضر در حال وقوع است.» نرخ جهانی از ۵ آوریل به میزان ۱۰ درصد اجرا خواهد شد، در حالی که نرخهای سفارشی از ۹ آوریل اعمال میشوند. این نشان میدهد که ممکن است برای کشورهایی که نرخهای بالاتری از ۱۰ درصد دارند، فضای بیشتری برای مذاکره وجود داشته باشد.کشورهایی که نرخهای تعرفه بالاتری دارند، به عنوان «موانع غیر پولی» و «موانع پولی» برای تجارت از سوی ترامپ معرفی شدهاند، علاوه بر تعرفههایی که بر کالاهای آمریکایی اعمال میکنند.
دیوید بکورث، اقتصاددان بینالمللی سابق در وزارت خزانهداری، تعرفهها را «دستورالعملی عالی برای رکود تورمی و شکست در انتخابات میاندورهای» توصیف کرد. رکود تورمی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن تورم به طور همزمان افزایش مییابد در حالی که رشد اقتصادی کاهش مییابد. هرچند هیچ آستانه رسمی برای رکود تورمی وجود ندارد، اقتصاددانان و همچنین جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، معمولاً آن را با دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ مقایسه میکنند، زمانی که نرخ بیکاری دو رقمی بود و تورم به سطوح مشابهی رسید. بکورث که اکنون محقق ارشد مرکز مرکاتوس است، در بیانیهای اظهار داشت: «ترکیب قیمتهای بالای مصرفکننده در کالاهای وارداتی و اختلالات زنجیره تأمین ناشی از تشدید جنگ تجاری، برای اقتصاد ایالات متحده خطرناک است». او همچنین اشاره کرد که این وضعیت تنها به اقتصاد ایالات متحده محدود نمیشود. اولو سونولا، رئیس تحقیقات اقتصادی ایالات متحده در موسسه رتبهبندی فیچ، در بیانیهای گفت: «بسیاری از کشورها احتمالاً در نهایت با رکود مواجه خواهند شد. اگر این نرخ تعرفه برای مدت طولانی ادامه یابد، میتوانید بیشتر پیشبینیها را نادیده بگیرید.» فقط برخی کالاها از مکزیک و کانادا میتوانند از تعرفهها معاف شوند. در حال حاضر، تنها استثنای تعرفهها مربوط به کالاهایی است که از این دو کشور وارد میشوند و با توافقنامه ایالات متحده، کانادا و مکزیک که در دوره اول ریاستجمهوری ترامپ امضا شده، مطابقت دارند.برخی بر این گمان هستند که پاسخ کشورهای دیگر به اقدامات جدید ترامپ میتواند به آغاز یک دور جدید از مذاکرات منجر شود و جنگ تجاری تلخی را تشدید کند. تعرفههایی که پیش از این اعلامیه اعمال شده بودند و تهدید مداوم تعرفههای سنگینتر، اقتصاد ایالات متحده را در شرایطی نامطمئن به چالش کشیده است، بهویژه در زمانی که بخش فزآیندهای از مصرفکنندگان با مشکلات مالی مواجه هستند. آخرین دور تعرفهها، یکی از مهمترین بستهها در نزدیک به ۸۰ سال گذشته به شمار میرود. مصرفکنندگان همچنان با بالاترین سطح تورم در ۴۰سال اخیر دست و پنجه نرم میکنند و نرخهای بهره بالا نیز بر احساس ناتوانی آنها افزوده است.
واکنش بازارها چه بود؟
بازارهای سهام اروپا در واکنش به اعلام تعرفههای دونالد ترامپ با افت شدیدی مواجه شدهاند. شاخصهای اصلی سهام فرانسه و آلمان بیش از دو درصد کاهش داشتهاند.پیش از این، بازارهای سهام آسیا نیز سقوط کردند و شاخص نیکی ژاپن با کاهش نزدیک به سه درصد بسته شد.
قیمت طلا که در دوران بیثباتی اقتصادی به عنوان یک سرمایهگذاری امن شناخته میشود، به رکورد جدیدی رسید. قیمت هر اونس طلا در لحظهی تنظیم گزارش به ۳۱۰۷ دلار رسید. در همین حال، تعرفههای جداگانهای که ترامپ هفته گذشته بر خودروها و قطعات خودرو وارد کرده بود، هماکنون اجرایی شده است.
قیمت طلا رکورد زد
به این ترتیب بسیاری از ناظران بر این اعتقادند که اقدام آمریکا در حقیقت آغاز جنگ تجاری به جهان تلقی میشود. پیش از اعلام این تعرفهها بعضی از کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا و آلمان درباره بروز احتمالی «جنگ تجاری» هشدار دادهاند.
بر اساس پوستری که ترامپ در مراسم روز چهارشنبه به نمایش گذاشت، یکی از بالاترین نرخهای تعرفه ۴۹ درصدی بر همه کالاهای وارداتی کامبوج اعمال خواهد شد. در میان دیگر نرخ های تعرفه متقابل جدید اعلام شده، ۴۶ درصد برای ویتنام، ۳۴ درصد برای چین و ۲۰ درصد برای اتحادیه اروپا است.
نرخ تعرفه متقابل چین علاوه بر تعرفه ۲۰ درصدی که ترامپ قبلاً وضع کرده، به ۵۴ درصد افزایش مییابد. ایالات متحده در سال گذشته ۴۳۹ میلیارد دلار کالا از چین وارد کرده است که پس از مکزیک، دومین منبع اصلی واردات به شمار میرود. از تاریخ ۲می، این نرخ ۵۴ درصدی همچنین برای بستههایی با ارزش کمتر از ۸۰۰ دلار که از چین و هنگ کنگ به ایالات متحده ارسال میشوند، اعمال خواهد شد. به این ترتیب، آمریکاییهایی که کالاهایی از شرکتهای چینی مانند AliExpress، Temu و Shein خریداری میکنند، باید ۵۴ درصد بیشتر بپردازند.
کالاهایی که تحت تعرفههای کل بخش قرار دارند، مانند فولاد و آلومینیوم و به زودی خودروها، مشمول نرخهای متقابل اضافی ویژه کشور نخواهند شد. با این حال، در مورد چین، تعرفههای بخش بالاتر از تعرفه ۲۰ درصدی که پیش از اعلام روز چهارشنبه وجود داشت، خواهد بود. ترامپ در بیشتر موارد اعلام کرد که این نرخها «نصف» تعرفهای است که سایر کشورها و بلوکهای تجاری به دلیل دستکاری ارز و دیگر موانع تجاری از ایالات متحده دریافت میکنند. هنوز مشخص نیست که دولت چگونه به این اعداد دست یافته است.
سیانان گزارش داد که مقامات دولت ترامپ در حال بررسی وضع تعرفه پایه ۲۰ درصدی برای تمامی واردات هستند، همچنین ترامپ پیشتر اعلام کرده بود که در روز دوم آوریل، علاوه بر تعرفههای متقابل، تعرفههای ۲۵ درصدی بر روی نیمههادیها و داروها نیز اعمال خواهد کرد.ترامپ معتقد است که تعرفهها به رشد اقتصاد آمریکا کمک میکنند؛ اما همه با این نظر موافق نیستند. او بارها از تعرفهها به عنوان ابزاری برای کاهش وابستگی دولت ایالات متحده به مالیات بر درآمد به عنوان منبع اصلی درآمد یاد کرده است، حتی او ادعا کرده که درآمد حاصل از تعرفهها میتواند به طور کامل جایگزین مالیات بر درآمد شود. با این حال، اقتصاددانان به طور کلی بر این باورند که هزینههای تعرفهها در نهایت بر دوش کشور واردکننده کالا قرار میگیرد و در طول تاریخ، منجر به افزایش قیمتها برای مصرفکنندگان شده است.
سیانان گزارش داد که مقامات دولت ترامپ در حال بررسی وضع تعرفه پایه ۲۰ درصدی برای تمامی واردات هستند، همچنین ترامپ پیشتر اعلام کرده بود که در روز دوم آوریل، علاوه بر تعرفههای متقابل، تعرفههای ۲۵ درصدی بر روی نیمههادیها و داروها نیز اعمال خواهد کرد.ترامپ معتقد است که تعرفهها به رشد اقتصاد آمریکا کمک میکنند؛ اما همه با این نظر موافق نیستند. او بارها از تعرفهها به عنوان ابزاری برای کاهش وابستگی دولت ایالات متحده به مالیات بر درآمد به عنوان منبع اصلی درآمد یاد کرده است، حتی او ادعا کرده که درآمد حاصل از تعرفهها میتواند به طور کامل جایگزین مالیات بر درآمد شود. با این حال، اقتصاددانان به طور کلی بر این باورند که هزینههای تعرفهها در نهایت بر دوش کشور واردکننده کالا قرار میگیرد و در طول تاریخ، منجر به افزایش قیمتها برای مصرفکنندگان شده است.