اگرچه دولت بهدنبال راهحلهایی برای رفع فیلترینگ است، فشارهای اقتصادی و اجتماعی ممکن است مانع از تحقق این هدف شوند و باید گفت فیلترشکنها، با توجه به میزان استفاده و گردش مالی خود، برنده این دوئل شدهاند.
نماینده پیشین مجلس، درباره ادامه روند فیلترینگ شبکههای اجتماعی گفت: دولت در زمان انتخابات وعدههای مختلفی درباره رفع فیلترینگ داد، اما در عمل این بحث را که «ما باید روی موضوع رفع فیلترینگ اجماع و وفاق داشته باشیم» مطرح کرد. متاسفانه این اجماع تاکنون در رفع فیلتر تنها یکی از اپلیکیشنها یعنی واتساپ ایجاد شده است.جلال رشیدیکوچی تصریح کرد: اقدام برای رفع فیلتر واتساپ به عنوان گام اول خوب و مناسب بود اما مردم انتظار داشتند، دیگر اپلیکیشنها نیز در ابتدای فعالیت دولت پزشکیان رفع فیلتر شوند.
به گزارش منیبان، وی یادآور شد: چند ماه از رفع فیلتر برنامه واتساپ میگذرد و هیچ اتفاق دیگری در خصوص سایر شبکههای فیلتر شده نیفتاده است. سخنگوی دولت میگوید: «ما اظهار امیدواری کرده بودیم، قول نداده بودیم» اما این اظهارات، وعده رئیسجمهور را زیر سوال میرود. رئیس جمهور، رئیس دولت، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس شورای عالی فضای مجازی و رئیس شورای عالی امنیت ملی است، شنیده شد که او با انجام عملیات وعده صادق ۳ مخالفت کرده است البته به درست و غلط بودن این خبر کاری ندارم، اما اگر خبر صحت دارد شخص رئیسجمهور درباره رفع فیلترینگ هم باید محکم بایستد و به نفع منافع مردم صحبت و کار کند.در شبکههای اجتماعی مثل تلگرام، اینستاگرام، توییتر و حتی یوتیوب که مردم کشور بیشترین استفاده را از آنها دارند و حتی خود مسئولان هم از این شبکهها استفاده میکنند و در آنها حضور دارند، این سوال مطرح میشود که چرا فیلترینگ همچنان برجاست؟
رشیدی کوچی تصریح کرد: تا زمانیکه شبکههای اجتماعی پر مخاطب فوق رفع فیلتر نشوند و فقط فیلترینگ واتساپ رفع شود، هیچ تاثیری در استفاده نکردن مردم از فیلترشکنها ندارد.در زمان استفاده از واتساپ، فیلترشکن را خاموش میکنیم و در زمان استفاده از تلگرام مجبور به روشنکردن فیلترشکن هستیم این اوضاع نابسامان است. نمیدانم چرا آنقدر این تصمیم ساده طول کشیده است؛ وقتی مسئولان مربوطه تصمیم به فیلتر کردن شبکههای اجتماعی میگیرند، آنی آن را فیلتر میکنند اما برای رفع فیلترینگ ۶ ماه، ۱ سال و بیشتر زمان برای راضی کردن این و آن میگذرد و یا توجیهاتی مثل ایجاد و آمادهسازی زیرساختهای مورد نیاز مطرح میشود البته این بهانهها همیشه وجود دارند.بدقولی و عدم تحقق وعدهها بیشترین آسیب را به دولت میزند. مهمترین آسیب هم شکلگرفتن بیاعتمادی مردم به دولت است.
فیلترینگ در ایران به یکی از چالشهای جدی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده است. با توجه به اظهارات اخیر فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت که اعلام کرد ۸۵ درصد از مردم از فیلترشکنها استفاده میکنند و گردش مالی این بازار به حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان میرسد، این دوئل میان فیلتر و فیلترشکن نه تنها به کنترل فضای مجازی کمک نمیکند، بلکه به گسترش و تقویت بازار فیلترشکنها منجر شده است. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این دوئل و نظریههای مرتبط با آن خواهیم پرداخت تا به فهم بهتری از این پدیده برسیم.
فیلترینگ بهطور ناخواسته به سودآوری برای فروشندگان فیلترشکنها منجر شده است. هزینههای بالای فیلترشکن که هر خانوار بهطور متوسط ۵۰۰ هزار تومان در ماه صرف آن میکند، نشاندهنده این واقعیت است که این بازار به یک منبع درآمد قابل توجه تبدیل شده است. این وضعیت ممکن است منجر به کارشکنی برخی فروشندگان برای حفظ وضعیت موجود شود، چراکه منافع اقتصادی آنها در خطر خواهد بود. این چرخه معیوب اقتصادی نه تنها تاثیرات منفی بر قدرت خرید خانوارها دارد، بلکه به تقویت و گسترش زیرساختهای غیررسمی و غیرقانونی منجر میشود.
سخنگوی دولت اشاره کرده که ریشه فیلترینگ به منظور صیانت و کاهش آسیبهای امنیتی است. با این حال، این نگرانیها به عنوان توجیهی برای ادامه فیلترینگ به کار میروند. واقعیت این است که سیاستهای فیلترینگ ممکن است اثر معکوس داشته و به جای کاهش آسیبها، به افزایش مشکلات امنیتی و اجتماعی منجر شوند. جوانان به سمت استفاده از پروکسیها و کانالهای غیراخلاقی سوق داده میشوند که با اصول دینی و فرهنگی جامعه در تضاد است. این موضوع نه تنها به تضعیف هنجارهای اجتماعی میانجامد، بلکه بر ایجاد یک فضای مجازی ناامن و آسیبزا تاثیرگذار است.نظریه «کنترل اجتماعی» میتواند در این زمینه مفید باشد. این نظریه بیان میکند که هر چه کنترلهای اجتماعی بیشتر باشد، احتمال بروز رفتارهای انحرافی نیز افزایش مییابد. در واقع، فیلترینگ به عنوان یک ابزار کنترل اجتماعی ممکن است به جای کاهش رفتارهای انحرافی، آنها را تشدید کند.
دوئل فیلتر و فیلترشکن در ایران به یک چرخه معکوس تبدیل شد ه اما برنده کدام است؟ به نظر میرسد که فیلترشکنها، با توجه به میزان استفاده و گردش مالی خود، در این دوئل پیروز شدهاند.