طی سال‌های اخیر نشانه‌های تغییر اقلیم خصوصاً گرمای هوا هر روز پررنگ‌تر از سنوات قبل خودنمایی می‌کند؛ البته بر اساس اطلاعیه‌های جهانی اکثر کشورها با پدیده گرم‌تر شدن کره زمین دست و پنجه نرم کرده و هیچ‌کدام از این مورد بي‌بهره نبوده‌اند.
به گزارش مهر، در استان خوزستان خصوصاً کلانشهر اهواز افزایش قابل توجه دمای فصل تابستان، دائمی شده و مردم دمای بالای ۵۰ درجه را نیز تجربه می‌کنند، هرچند تعریف گرما برای این استان در ۹ ماه از فروردین تا آذر ماه هست ولی گرمای هوا در تابستان خوزستان حکایت دیگری دارد و نسبت به دیگر ماه‌ها شدیدتر است.
نبود زیرساخت‌های لازم در حوزه حمل‌و‌نقل عمومی از جمله ایستگاه‌های تاکسی و اتوبوس مسقف، نبود آبسردکن در سطح شهر، کمبود استخر و پناه بردن مردم به رودخانه‌ها که اتفاقات تلخی را برای آنها رقم می‌زند همه از جمله عواملی هستند که نشان می‌دهد، خوزستان قدرت تاب آوری در مقابل گرمای شدید را ندارد به گونه‌ای که خوزستان با ضعف زیرساخت‌های مختلف خصوصاً حمل و نقل عمومی به موجودی در برابر گرمای سوزان روزهای تابستان مبدل شده است.
اثرگذاری بارش‌ها در گرما
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز می‌گوید: میزان و نوع بارش به طور مستقیم و غیرمستقیم در دمای هوای خوزستان اثرگذار بوده است.
مصطفی محمدی ده چشمه می‌افزاید: کاهش قابل ملاحظه بارش در یک دهه گذشته به نسبت متوسط ۵۰ سال گذشته گواه این ادعا است. از طرفی یکی از مهمترین پیامدهای تغییرات اقلیمی شکل‌گیری امواج گرمایی است.
وی با استناد به آمارهای مرکز ملی خشکسالی و سازمان مدیریت بحران کشور بیان می‌کند: بر اساس آمار مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور و سازمان مدیریت بحران ایران از سال ۱۳۷۴ تاکنون متوسطه دمای هوا در خوزستان همواره رو به افزایش بوده و در سال ۹۷ به اوج خود رسیده، گزارشی که پنل بین المللی تغییرات اقلیمی هم آن را تأیید کرده است. از طرف دیگر استقرار ابر پرفشار جنب حاره‌ای موجب پایداری هوا در این منطقه شده به طوری که بادهای منطقه زاگرس نیز که موجب کاهش دمای هوا در استان می‌شده‌اند، از فراوانی و شدت کمتری برخوردار و روز به روز کمتر شده و موجب پایداری هوا و بسترساز ایجاد روزهای شرجی شده است. در یک دهه گذشته به استناد آمار موجود دمای بالای ۵۰ درجه در خوزستان به ثبت رسیده است. دما به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های آب و هواشناسی محسوب می‌شود که خود متأثر از عوامل و مؤلفه‌های متعددی است.
محمدی ده چشمه اضافه می‌کند: به عبارتی دما خود محصول توسعه مواردی است و در عین حال اثرات و پیامدهایش در ابعاد مختلف قابل مشاهده هستند. اقلیم‌شناسان به طور سنتی دما را تابعی از شاخص‌های ذاتی جغرافیای طبیعی یک نقطه می‌دانند، عرض جغرافیایی، ارتفاع، سرعت و جهت باد، دوری یا نزدیکی به دریا از جمله این شاخص‌ها هستند. امروزه و در دهه‌های اخیر دو عامل بسیار مهم و تأثیرگذار در کنار شاخص‌های مذکور نظام‌های آب و هوایی را تحت تأثیر قرار داده‌اند که از آن جمله می‌توان به فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی اشاره کرد. به گفته محمدی ده چشمه، فعالیت‌های انسانی شامل جنگل زدایی، از بین بردن یا رفتن پوشش گیاهی، تغییر مسیر رودخانه‌ها و تالاب‌ها، خشکاندن دریاچه‌ها و تالاب‌ها فعالیت‌های صنعتی و آلاینده می‌شوند. وی اضافه می‌کند: تغییرات اقلیمی خود معلول فعالیت‌های انسانی است و دما را به عنوان یک عامل مجزا و مستقل از ساختار اقلیمی منطقه تبدیل کرده است.
وی می‌گوید: تغییرات و نوسانات گسترده در شاخص‌های اقلیمی مانند بارش، دما و رطوبت، باد و سایر مؤلفه‌های اقلیمی در یک بازه زمانی مشخص اثرات عمیق و طولانی مدت را از خود برجای می‌گذارد که نتیجه آن تغییرات گسترده اقلیمی است. تغییرات گسترده اقلیمی شامل دست‌اندازی به منابع، اکوسیستم، تولید گازهای گلخانه‌ای مضر مانند کربن و دی اکسید کربن بوده که باعث بروز سیل، یخبندان، امواج گرمایی و پایداری هوا در قالب‌هایی شده است. وی می‌گوید: تغییرات گسترده اقلیمی حتی بر بارش باران و یا خشکسالی نیز تأثیر دارد و در نهایت آن چیزی که اثر آن به عنوان گرمایش جهانی نام می‌برند، به وجود می‌آید.
علت گرما چیست؟
محمدی ده چشمه بیان می‌کند: سئوال اصلی که برای همه در این دوره‌های میانی تابستان مطرح شده این است که چرا و چه اتفاقی افتاده است؟ به طور قطع مجموعه عوامل سه گانه (جغرافیایی، انسانی و تغییرات اقلیمی) پیش گفته در شکل گیری وضعی که کشورمان با آن مواجه است، اثرگذار بوده‌اند. کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و عوارض طبیعی همواره دارای تابستان‌های گرم بوده است.
به اعتقاد عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، در استان خوزستان نیز می‌توان دمای کنونی هوا را تابعی از عوامل ذکرشده سه گانه دانست. خوزستان به دلیل استقرار در عرض‌های پایین جغرافیایی، ارتفاع کم و عوارض جغرافیایی مشخص همواره جزو استان‌های گرم ایران محسوب می‌شده است.
وی تصریح می‌کند: با این وجود عاملی که سبب تشدید رژیم گرمایی در این استان شده، فعالیت‌های انسانی مانند بیابان زایی، از بین بردن جنگل‌ها و تالاب‌ها به ویژه هورالعظیم، کاهش سطح و میزان پوشش گیاهی، خشکاندن هورها و فعالیت‌های صنعتی، وجود فلرهای نفتی که سهم ۵۰ درصدی در آلودگی هوای اهواز دارند، است. وی با اشاره به نقش تغییرات اقلیمی در وضعیت کنونی می‌گوید: کم بارشی یا بي‌نظمی در بارش به عنوان مهمترین پیامدهای تغییرات اقلیمی به حساب می‌آیند.
تأمین زیرساخت‌های مناسب برای تسهیل مواجهه مردم با گرما در استان خوزستان حداقل خواسته به حق عموم شهروندان است که مسئولان مربوطه باید تمام تلاش خود را برای این مهم به کار بگیرند.