اروپایی‌ها با یک هفته تاخیر، بیانیه مشترکی صادر و از اقدامات جدید هسته‌ای ایران ابراز نگرانی عمیق کردند. امری که ممکن است با تلاش‌های پشت پرده فرانسه برای ترتیب دیداری میان سران ایران و آمریکا مرتبط باشد. گام سوم کاهش تعهدات، بر خلاف دو گام قبلی، با واکنش سرد اروپا مواجه شد. اروپایی‌ها در ابتدا به طور جداگانه و با لحنی ملایم درباره اقدامات جدید ایران ابراز نگرانی کردند و گفتند پایبندی اروپا به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به پایبندی کامل ایران به این توافق بستگی دارد.
در نخستین سالگرد خروج یکجانبه آمریکا از برجام در اواسط اردیبهشت، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در واکنش به بی‌عملی طرف‌های باقیمانده در توافق هسته‌ای، فرآیند کاهش تعهدات هسته‌ای را آغاز کرد. تاکنون سه گام در چارچوب این فرآیند برداشته شد. در نخستین گام، ایران از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد عبور کرد و در پایان این گام نیز اعلام شد که ایران از این به بعد سقف غنی سازی ۳.۶۷ درصد را رعایت نمی‌کند. گام سوم نیز شامل نصب سانتریفیوژ‌های پیشرفته بود. کمالوندی ضمن اعلام آغاز فرآیند گازدهی به سانتریفیوژ‌های پیشرفته، در ۱۶ شهریور گفته بود: «(سانتریفیوژ) آی‌آر ۶ قرار بوده در سال ۱۱ برجام گازدهی شود که گازدهی آن را شروع کردیم. راه‌اندازی زنجیره ماشین آی آر ۴ بیست تایی هم الان انجام شده است. ماشین‌های آی آر ۶ را به صورت زنجیره ۲۰ تایی گازدهی کرده‌ایم و زنجیره ۳۰ تایی را در برنامه بعدی انجام می‌دهیم.»
اتحادیه اروپا در واکنش به این اقدام ایران ابراز نگرانی کرد. همان زمان، مایا کوچیانچیک، سخنگوی کمیسیون اروپا، نیز ضمن تاکید بر نقش آژانس بين‌المللی انرژی اتمی در نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران، اعلام کرد: «تعهد ما به توافق هسته‌ای به پایبندی کامل ایران بستگی دارد.» اروپایی‌ها به کرات اعلام کرده‌اند تا زمانی که ایران به برجام کاملا پایبند باشد، آنها هم به این توافق پایبند خواهد بود. آنها ایران را به نقض برجام متهم می‌کنند، ولی در عین حال، هنوز هم از این توافق حمایت می‌کنند. حمایتی که ظاهرا هدف از آن، نه نجات توافق هسته‌ای، بلکه «از سرگیری گفت‌وگوها» است. چرا که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها می‌دانند و حتی این را به رسانه‌ها هم گفته‌اند که بدون انعطاف کاخ سفید در زمینه تسهیل فروش نفت ایران، اروپا نمی‌تواند برجام را به تنهایی از طریق تامین منافع اقتصادی ایران نجات دهد. از این رو، در هفته‌های اخیر، اروپا به رهبری فرانسه، تلاش‌های زیادی برای نزدیک‌سازی دیدگاه‌های ایران و آمریکا انجام داد و هنوز هم به این تلاش‌ها ادامه می‌دهد. هدف عمده تحرکات دیپلماتیک فرانسه، ترتیب دادن دیداری میان حسن روحانی و دونالد ترامپ در سازمان ملل در دو هفته آینده است. آمریکایی‌ها از این دیدار استقبال کرده‌اند، اما ایران هنوز در این باره تصمیم قاطعی نگرفته است. روحانی در ابتدا، برای دیدار با ترامپ تلویحا اعلام آمادگی کرد، اما به سرعت نظرش را عوض کرد.
حال، اروپایی‌ها احتمالا با هدف تحت فشار قرار دادن روحانی در زمینه دیدار با ترامپ، مواضع هسته‌ای خود در برابر ایران را تشدید کرده‌اند. روز جمعه، سخنگویان وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا به همراه سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیه مشترکی، ایران را به انجام اقداماتی «مغایر» با تعهداتش ذیل برجام متهم کردند و در این خصوص، ابراز «نگرانی عمیق» کردند. اروپایی‌ها از یک طرف می‌گویند پایبندی‌شان به برجام به پایبندی کامل ایران به این توافق بستگی دارد و از طرف دیگر ایران را به نقض توافق هسته‌ای متهم می‌کنند، ولی همچنان به حمایت از این توافق ادامه می‌دهند. این تناقض ظاهری چگونه قابل توضیح است؟ گذشته از این، تاخیر یک هفته‌ای اروپا در صدور بیانیه درباره گام سوم ایران چه معنایی دارد؟ در روابط بين‌الملل، معمولا موضع‌گیری کشور‌ها درباره تحولات مهم بين‌المللی به سرعت انجام می‌گیرد. به ندرت اتفاق می‌افتد که کشوری یا نهاد بين‌المللی، یک یا چند هفته صبر کند و سپس موضعش را اعلام کند.
یک دلیل تاخیر اروپا می‌تواند این باشد که اروپایی‌ها منتظر تایید اقدامات جدید ایران توسط آژانس بين‌المللی انرژی اتمی بودند. اما حتی تایید آژانس هم طول نکشید. ایران ۱۶ شهریور گام سوم خود را اعلام کرد. دقیقا یک روز بعد، یعنی در ۱۷ شهریور (هشتم سپتامبر) آژانس با صدور یک گزارش فوق العاده، نصب سانتریفیوژ‌های پیشرفته در نطنز را تایید کرد. بنابراین، تاخیر یک هفته‌ای بیانیه مشترک اروپا با مسائل فنی آژانس مربوط نیست و به احتمال زیاد، علت سیاسی دارد. اما این علت چیست؟ فرانسوی‌ها، به جای تحمل هزینه نجات برجام، بر دیدار روحانی و ترامپ اصرار می‌کنند. امری که روحانی بنا به دلایل داخلی، نمی‌تواند آن را به سادگی قبول کند.
بیانیه مشترک اروپا تصریح می‌کند که اروپایی‌ها «معتقدند که تحولات جدید (گام سوم ایران) ضرورت تلاش‌های دیپلماتیک به سوی تنش‌زدایی و از سرگیری گفت‌وگو را تضعیف می‌کند. گفت‌وگویی که آنها (اروپایی‌ها) کاملا از آن حمایت می‌کنند.»گفت‌وگو‌های ایران و اروپا هیچگاه قطع نشد و در ماه‌های اخیر شدت بیشتری گرفته است. تماس‌های تلفنی روسای جمهور ایران و فرانسه و همچنین سفر‌های مکرر دیپلمات‌های ایران و فرانسه به کشورهای یکدیگر شاهدی بر استمرار این گفت‌وگوهاست. بنابراین، لاجرم منظور از عبارت «از سرگیری گفت‌وگو» در بیانیه اروپا، گفت‌وگو‌های ایران با همه طرف‌های دیگر، از جمله آمریکا، است.در فاصله یک هفته از اعلام گام سوم ایران تا صدور بیانیه مشترک اروپا، یک تحول مهم در آمریکا رخ داد که به نوعی با تلاش‌های میانجیگرانه پاریس میان تهران و واشنگتن مرتبط است و آن اخراج جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، از کاخ سفید است. بولتون به عنوان سد راه هر گونه تنش‌زدایی با ایران شناخته می‌شد و اخراج او می‌تواند اروپایی‌ها را به امکان تحقق دیدار روحانی و ترامپ امیدوار کند. خصوصا که ترامپ از این دیدار استقبال کرده و حتی برای تسهیل آن، ایده کاهش تحریم‌های ایران را بررسی کرده و طبق برخی گزارش‌ها، بولتون را به خاطر مخالفت با همین ایده اخراج کرده است. روحانی پس از اعلام آمادگی اولیه برای دیدار با ترامپ، به سرعت از موضع خود عقب نشینی کرد.
روحانی ابتدا برای دیدار با همتای آمریکایی‌اش اعلام آمادگی کرد و گفت حاضر است برای حل مشکلات با هر شخصی دیدار کند. همزمان، ماکرون ابراز امیدواری کرد که دیدار روحانی و ترامپ در «هفته‌های آینده» اتفاق بیافتد. ولی یک روز بعد، روحانی هرگونه تحول مثبت در روابط ایران و آمریکا را به رفع تمام تحریم‌ها مشروط کرد. ماکرون نگران شد و بار دیگر با روحانی تماس گرفت. منابع فرانسوی بعد از این تماس اعلام کردند روحانی هنوز هم از مذاکره حمایت می‌کند.
با نه گفتن به مطالبات جوانان مشکل حل نمی‌شود
معاون اول رئيس‌جمهور گفت: با نه گفتن به مطالبات جوانان مشکل حل نمی‌شود. اسحاق جهانگیری با اشاره به تلاش آمریکا برای فشار به ایران خاطرنشان کرد: آنها فشار حداکثری برای فروپاشی جمهوری اسلامی و حتی ایران به کار بردند. هدف حداقلی آنها هم فروپاشی اقتصاد ایران بود، ولی اکنون به این نتیجه رسیدند که به ایران فشار بیاورند تا ایران پای میز مذاکره بیاید. آمریکا به کشورهایی که باور نمی‌کردیم هم فشار وارد کرد تحت این فشارها برخی از کشورهای دوست هم در خرید نفت ما همراهی قابل قبولی نداشتند. به هر حال یک سوم درآمد کشور از فروش نفت است و وقتی نفت کمتر فروش می‌رود درآمد هم کمتر می‌شود.وی با بیان این که راهبرد نظام که رهبری آن را تعیین کردند مقاومت فعال در مقابل فشار حداکثری دشمن بود، خاطرنشان کرد: کشور اکنون شوک‌های روانی را پشت سر گذاشته است و روند شاخص‌های اقتصادی رو به بهبود است. برخی می‌گفتند تورم چند ده درصدی در کشور حاکم می‌شود یا اقتصاد کشور شبیه ونزوئلا می‌شود یا این که از قیمت‌های نجومی برای نرخ ارز صحبت می‌کردند اما در حال حاضر ثبات در اقتصاد به وجود آمده که یک دلیل مهم آن که در راس همه عوامل است، تحمل مردمی است که یک بار دیگر ثابت کردند یک ملت و یکپارچه هستند.