غیبت دولت در عرصه عمومی به حدی است که صدای فعالان سیاسی را هم درآورده و این انتقاد به دولت مطرح میشود که دولت در مسائل اقتصادی نیز غائب است. این غیبت و سکوت رئیسجمهور را غالب مردم به سکوت در برابر رفتار خشونتآمیز پلیس تهران در مواجهه با اعتراضات سراسری هم گوشزد میکنند. خشونتهای پرهزینهای که دولت رئیسی هیچ واکنشی نسبت به آن نشان نمیدهد یا با سکوت آن را تایید میکند. از نمونههای حرکت روی روان مردم، طرح صیانت از فضای مجازی بود که دولت از آن به بهانه حمایت از اینترنت ملی، پشتیبانی کرد. طرحی که با اجرای آن پلتفرمهای خارجی مسدود میشدند. گزارش مرکز آمار ایران در مهرماه۱۴۰۰ گفته بود شغل ۱۱ میلیون نفر ایرانی به شبکههای اجتماعی وابسته است و ۸۳ درصد درآمد کسبوکارهای تجارت الکترونیک از اینستاگرام است. رئیسی به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی با سکوت در برابر تصویب بخشهایی از طرح صیانت در این شورا، مسیر را برای اجرای پنهانی طرح صیانت آغاز کرد. کاهش پهنای باند اینترنت بینالملل، فعالسازی قفل کودک از مقدمات اجرای طرح صیانت بود که نمایندگان مجلس نیز از جزئیات اجرای آن اعلام بیخبری کردند.
در فاصله فروردین ماه امسال تا شهریور که مهسا امینی در جریان بازداشت از سوی گشت ارشاد، فوت کرد و اعتراضات به مرگ او بیش از یک ماه ادامه یافت، رئیسی در جایگاه رئیسجمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی که گشت ارشاد به استناد یکی از مصوبات آن اجرا میشود، واکنشی برای توقف کاستیها یا اصلاح مصوبات نداشته است. رئیسی در پاسخ به انتقاد عموم مردم به رویکرد خشونت آمیز گشت ارشاد که ویدئوهای بسیاری از برخورد نامناسب ماموران در قبل از حادثه فوت مهسا امینی، افکارعمومی را جریحهدار کرده بود، صرفا به فعالیت گشت ارشاد مدیران اشاره کرد. رئیسی از همان ابتدای تشکیل دولت، از آغاز مذاکرات برجامی با تکیه بر موضع عزت سخن گفت. او تاکید داشت مذاکرات را برای رفع تحریمها انجام خواهد داد. بعد از ۵ ماه وقفه و فرصتسوزی علی باقری، مذاکرات در آبان ۱۴۰۰ آغاز شد. در حالی که فرصت سوزی در مذاکرات متاثر از واسطهگری روسیه بین ایران و امریکا، زمان را به ضرر ایران به پیش میبرد، مذاکرات، پشت جبهه جنگ اوکراین و روسیه متوقف شد. روسیه با خرید پهپادهای شاهد از ایران که بعدها وزارت خارجه آن را تایید کرد، مذاکره ایران با اروپا را به مخاطره انداخت. سرانجام با آغاز اعتراضات بعد از فوت مهسا امینی، مذاکره با ایران از اولویت کشورهای اروپایی و امریکایی خارج شد. شرایط بحرانی سیستان و بلوچستان و فقدان نمایندگان دولت در عرصه عمومی، این گمانه را مطرح میکند که حسین مدرس خیابانی، استاندار سیستان و بلوچستان، اساسا در استان حضور دارد یا به مرخصی رفته است؟ از سویی اولین اعزام نماینده دولت نیز بعد از گذشت ۴۰ روز از حادثه زاهدان و به بهانه بازدید معاون اول رئیسی از پیشرفت طرحهای عمرانی صورت گرفته است. استاندار سیستان و بلوچستان، از ابتدای آغاز اعتراضات در استان، به جز یک بیانیه در جایگاه رئیس شورای تامین استان، که بعد از حادثه تروریستی شاهچراغ، رئیس کلانتری و فرمانده انتظامی زاهدان را برکنار کرد، در برابر چرایی شروع اعتراضات سیستان و بلوچستان که از چابهار و در واکنش به شایعه تجاوز یک فرمانده انتظامی به دختری بلوچ آغاز شد، منفعلانه عمل کرده و هیچ بیانیه یا گزارش یا مصاحبه تبیینی ارائه نکرده است.
اوج گرفتن نرخ دلار و سفره مردم
اگرچه رئیسی در ایام انتخابات۱۴۰۰، به ارتباط نرخ دلار و سیاست خارجی و سفره مردم معتقد نبود و میگفت میتوان با تولید داخلی، در برابر تحریمها مقاومت کرد، حالا بعد از یکسال از حکمرانی دولت سیزدهم، نوسان قیمت دلار بازار آزاد همچنان ادامه دارد، به طوری که هر دلار آمریکا در معاملات امروز در کانال ۳۵هزار تومان قرار دارد؛ اما زمانی که رئیسی کرسی ریاستجمهوری را به دست آورد دلار در میانه کانال ۲۵ هزار تومانی قرار داشت.
کنشگری رئیسی در یکسال ریاست قوه مجریه، حاکی از آن است که او در موقعیت بحرانها از حضور بین مردم امتناع میکند. تعطیلی سفرهای استانی، سکوت در برابر فیلترینگ شبکههای اجتماعی که روزی برای داشتن صفحه اینستاگرام به آن افتخار میکرد، حالا او را در موقعیتی متضاد با شعارها و وعدههایش قرار داده است. موقعیتی که به نظر میرسد تندروها دربیرون دولت به او فشار آورده و رئیسی را به سکوت دعوت کردند.اما آن چنان که موقعیت کشور در اعتراضات سراسری نشان داد، دولت رئیسی یک پای همیشگی تولید و استمرار بحران بوده است. از حذف ارز۴۲۰۰ تومانی که فعالان سیاسی، پیش بینی وقوع اعتراضات را بیان کرده بودند تا حمایت از طرح صیانت از فضای مجازی و سکوت در برابر فیلترینگ که نشان میدهد رئیسی در بحرانها منفعل و بیتوجه به مردم است.توصیفی از وضعیت دولت رئیسی که حضرت حافظ در شرح آن گفته «حدیث عشق ز حافظ شنو نه از واعظ/ اگر چه صنعت بسیار در عبادت کرد».