آیا گشایش بزرگ برجامی در راه است؟ آیا گره تعلیق ۹ماهه مذاکرات میان ایران و دیگر طرفهای پرونده برجام در حال باز شدن است؟ آیا مجموعه اخبار مثبت چند وقت اخیر، از یک تحول بزرگ در عرصه مذاکرات میان ایران و آمریکا حکایت دارد؟ اینها، مجموعه پرسشهایی هستند که در چند روز اخیر در میان رسانهها و افکار عمومی به شکل جدی مطرح شدهاند.تمامی شواهد و قراین از در جریان بودن مذاکرات میان ایران و غرب حکایت دارند. در یک سوی ماجرا، اخبار مثبت یکی پس از دیگری از سوی رسانهها و مقامهای سیاسی ایراد میشوند. در سوی دیگر ماجرا، همچنان بیمها نسبت به تداوم وضعیت تعلیق و عدم تحولات جدید در مذاکرات هستهای ادامه دارد، چرا که علیرغم تمامی اخبار مثبت، مقامهای آمریکا همچنان از عدم حصول هر گونه توافق و حتی از روی میز بودن تمامی گزینهها برای مقابله با ایران سخن به میان میآورند.با در کنار هم قرار دادن پالسهای مخابره شده از هر دو سوی ماجرا، میتوان از وضعیتی مبهم پیرامون آینده توافق سخن به میان آورد. بر کسی پوشیده نیست که مذاکراتی حداقل با واسطه- در جریان است، اما اینکه آیا گفتوگوها میتوانند به سرانجام برسند، محل تردید است؛ لذا پرسش جدی در مقطع کنونی میتواند این باشد که معنای سیگنالهای مثبت مخابره شده در عرصه مذاکرات هستهای ایران چیست و آینده چگونه قابل پیشبینی است؟ آیا توافقی بزرگ حاصل خواهد شد یا توافقی محدود؟ یا حتی مساله بنیادیتر این است که تغییری در راه خواهد بود یا تداوم وضعیت موجود و شاید بدتر شدن شرایط را شاهد خواهیم بود؟
سرنخ ماجرای بازگشت امیدها به اردوگاه احیای برجام را میتوان با افشاگری اخیر وبگاه خبری آکسیوس (Axios) ارجاع داد. این رسانه آمریکایی به نقل از پنج مقام آمریکایی، اسرائیلی و اروپایی مدعی شد: «برت مکگورک، مشاور ارشد بایدن در امور خاورمیانه، ۸ می/ ۱۸ اردیبهشت، پس از همراهی جیک سالیوان مشاور امنیت ملی در جریان سفر به عربستان، عازم مسقط پایتخت کشور عمان شده است. بر اساس ادعای آکسیوس، هدف سفر مک گورک، برقراری تماس دیپلماتیک احتمالی با ایران در رابطه با برنامه هستهای بوده است.دومین پالس مهم در جریان تبادلهای دیپلماتیک میان تهران و عمان و قطعی شدن سفر سلطان هیثم بن طارق به ایران در آینده نزدیک بود. این خبر از سوی بسیاری از ناظران، به عنوان اتفاقی مهم در روند مذاکرات و تنشزدایی احتمالی مورد توجه قرار گرفت.سومین تحول با رقم خوردن تبادل زندانیان میان ایران و بلژیک در ۲۶ می/ ۵ خرداد، با میانجیگری دولت عمان رقم خورد. اولیویه ونده کاستیل و اسدالله اسدی آزاد شدند و به کشورهای مطبوع خود بازگشتند. هر چند این رخداد ارتباط مستقیمی با برجام نداشت، اما از نگاه بسیاری از ناظران به عنوان رخدادی ایجابی برای تنشزدایی تهران با غرب مورد توجه قرار گرفت.سفر سلطان هیثم بن طارق، پادشاه عمان به تهران در ۲۸ می/ ۷ خرداد، چهارمین رخداد در تقویت روند ایجابی جاری بود. هر چند در جریان دیدارهای میان هیثم بن طارق با مقامهای ارشد ایرانی، هر گونه خبری پیرامون برجام رسانهای نشد، اما قطعا پادشاه عمان حامل پیام مهم آمریکا برای ایران بود.همزمان با حضور پادشاه عمان در ایران، آمیتای استاین، خبرنگار حوزه دیپلماسی شبکه رادیو و تلویزیون اسرائیلی «کان» مدعی شد: نگرانیهایی در اسرائیل بابت گزارشهایی مبنی بر اینکه ممکن است اتفاقی در موضوع توافق هستهای بین ایران و آمریکا در «روزها و هفتههای آینده» رخ دهد، بهوجود آمده است. حتی او ادعا کرد که پیامهایی میان دو طرف برای حصول توافق موقت ردوبدل شده است.ششمین پالس مثبت، خبر مهم منتشر شده از سوی خبرگزاری مهر مبنی بر حل دو مساله مورد اختلاف ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ۳۰ می/ ۹ خرداد بود. این خبرگزاری مدعی شد که ادعاهای مطروحه آژانس درباره سایت «مریوان» در آباده و نیز ادعاهای آژانس در خصوص کشف ذرات اورانیوم با غنای ۸۳.۷ درصد حلوفصل شده است.
دیگر پالس مثبت را میتوان گزارش روزنامه کرهای اکونومیک دیلی مبنی بر مذاکره کره جنوبی و ایالات متحده برای بررسی راههای آزادسازی ۷ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در سئول ارزیابی کرد. وجوه حاصل از بدهی کره جنوبی برای واردات نفت از ایران که بعد از خروج آمریکا از برجام (۲۰۱۸) نزد این کشور مانده است.
تایید ادعاهای خبرگزاری مهر از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ۳۱ می/ ۱۰ خرداد، هشتمین سیگنال مثبت در این عرصه بود. آژانس با صراحت اعلام کرد که پرونده تحقیقات درباره ذرات اورانیوم با منشا انسانی یافت شده در مریوان بسته شده و بازرسان دیگر سئوالی درخصوص ذرات اورانیوم ۸۴ درصدی در سایت فردو ندارند، حتی آژانس مدعی شد که برخی دوربینهایی که قبلا برچیده شده بودند، مجددا نصب شدند.در ادامه روند مثبت چند وقت اخیر، در دوم ژوئن / ۱۲ خرداد، مرحله دوم تبادل زندانیان میان ایران و غرب صورت گرفت. با وساطت عمان و البته دولت بلژیک، دو تبعه ایرانی- اتریشی به نامهای مسعود مصاحب و کامران قادری از زندان آزاد و به وین بازگشتند. همچنین، سخنگوی دولت بلژیک اعلام کرد که یک شهروند دانمارکی نیز در ایران آزاد شده است.آخرین و شاید مهمترین پالس مخابره شده در ارتباط با برجام تا لحظه تنظیم گزارش حاضر، ادعای فایننشنال تایمز درباره مذاکرات فشرده ایران و آمریکا است. این روزنامه، با استناد به ادعای منابع مطلع مدعی شد که امیر سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل و رابرت مالی در ماههای اخیر گفتوگوهای مستقیمی داشتهاند. این رسانه میگوید، دیپلماتها از مبادله زندانیان به عنوان اقدامی راهگشا سخن میگویند، اما گزینه بالقوه یک توافق موقت است.