این سه کشور اروپایی در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل تصریح کرده‌اند، هر گونه گام و تصمیم به منظور بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی فاقد وجاهت قانونی است.آلمان، فرانسه و بریتانیا در نامه خود به شورای امنیت تأکید کرده‌اند که در حفظ توافق هسته‌ای نهایت تلاش خود را کرده و همچنان به این توافق پایبند هستند. در کشمکش‌هایی که در ماه‌های اخیر در ارتباط با توافق هسته‌ای و تحریم‌ایران جریان داشت، آمریکا اعلام کرد که دست به اقدامات لازم برای بازگشت تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی خواهد زد. دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا علیرغم خروج این کشور از برجام در تلاش بوده که با فعال کردن مکانیسم ماشه تحریم‌ها علیه جهوری اسلامی را برگرداند. این در حالی است که ۱۳ عضو از ۱۵ عضو دائمی و غیردائمی شورای امنیت سازمان ملل بر این باورند، اقدام آمریکا غیرقانونی است، چرا که ایالات متحده از برجام خارج شده است. نماینده نیجر که ریاست ادواری شورای امنیت را برعهده دارد، چندی پیش تصریح کرده بود که موضع این شورا نسبت به درخواست آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران تغییری صورت نگرفته است.مکانیسم ماشه سازوکاری است که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل منظور شده و به طرف‌های امضاءکننده اجازه می‌دهد، در صورت تخطی جمهوری اسلامی از تعهداتش خواهان بازگشت خودکار تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران شوند که در تعلیق آنها در قطعنامه یادشده است.مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا گفته است، از آنجایی که ایالات متحده در تدوین این قطعنامه مشارکت داشته، همچنان می‌تواند برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه درخواست دهد.این در حالی است که آلمان، بریتانیا، فرانسه، چین و روسیه که از دیگر کشورهای امضاءکننده توافق هسته‌ای هستند تأکید دارند، دولت ترامپ با توجه به خروج از برجام اجازه برداشتن چنین گام‌هایی را ندارد. جمهوری اسلامی نیز در پی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ به تدریج از پایبندی خود به توافق هسته‌ای کاست، چرا که معتقد است، اروپاییان نتوانسته‌اند پیامدها و زیان‌های ناشی از این اقدام را جبران کنند. از سوی دیگر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در آغاز سال جاری میلادی فرمانی در راستای تحریم بخش مالی ایران صادر کرد. حال شش سناتور جمهوریخواه از ترامپ خواسته‌اند، کل بخش مالی جمهوری اسلامی را تحریم کند.شش سناتور حزب جمهوریخواه آمریکا با تدوین و ارسال نامه‌ای به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده از او خواهان تحریم کل بخش مالی ایران شده‌اند. شش سناتوری جمهوریخواه که این نامه را به امضا رسانده‌اند، عبارتند از تام کاتن (ایالت ارکانزاس)، جان کرنین (ایالت تگزاس)، تد کروز (ایالت تگزاس)، مارکو روبیو (ایالت فلوریدا)، ریک اسکات (ایالت فلوریدا)، تام تیلی (ایالت کارولینای شمالی). ترامپ در آغاز سال جاری میلادی با صدور فرمانی اجرایی در ارتباط با تحریم بخش مالی ایران به وزارت امور خارجه و وزارت خزانه‌داری آمریکا اجازه داد، بخش‌های بیشتری از اقتصاد ایران را مورد تحریم قرار داده و با این کار فشار بر جمهوری اسلامی را بیشتر کنند. این شش سناتور جمهوریخواه در نامه خود ضمن ستایش از رویکرد و سیاستگذاری دونالد ترامپ در برابر جمهوری اسلامی از او خواسته‌اند با تشدید فشار علیه جمهوری اسلامی این کشور را به میز مذاکره بکشاند.بنا بر این نامه، اگر چه تحریم‌هایی مالی علیه جمهوری اسلامی صورت گرفته، اما حداقل ۱۴ بانک ایرانی هنوز هم به شبکه پیام‌رسانی مالی سوئیفت برای انجام نقل و انتقالات مالی بدون تحریم وصل هستند و از این رو شریان مهم اقتصادی برای حکومت محسوب می‌شوند. این سناتورهای جمهوریخواه در نامه خود به ترامپ تصریح کرده‌اند، در صورتی که آمریکا این بانک‌های باقیمانده را نیز هدف تحریم‌های خود قرار دهد، ارتباط ایران با سیستم مالی جهانی به طور کامل قطع شده و توانایی حکومت برای تأمین مالی نفوذ شرورانه‌اش در منطقه محدودتر خواهد شد.
ماجرای سورپرایز شنبه و یکشنبه روحانی چیست؟
اظهارات اخیر رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت مبنی بر اینکه «روز شنبه و یکشنبه روز پیروزی ملت ایران و روز شکست مفتضحانه آمریکاست» جنجال زیادی در رسانه‌ها و فضای مجازی به دنبال داشته است که واقعاً روز شنبه و یکشنبه ۲۹ و ۳۰ شهریورماه قرار است چه اتفاقی بیفتد که دولت وعده پیروزی آن را پیش پیش، به ملت ایران داده است؟ روحانی در اظهارات اخیر خود در جلسه هیات دولت، از وعده پیروزی ملت ایران و شکست مفتضحانه آمریکا در روز‌های شنبه و یکشنبه ۲۹ و ۳۰ شهریورماه سخن گفت که این سخنان در خبرگزاری‌ها و فضای مجازی با واکنش کاربران سیاسی و اجتماعی روبه‌رو شد. سخنان اخیر رئیس‌جمهور، ذهن برخی از کاربران را به سمت‌وسوی وعده «گشایش اقتصادی دولت» کشاند که بلافاصله پس‌ازاین وعده شاهد سقوط بورس و بالا رفتن نجومی قیمت ارز و طلا بودیم.این در حالی است که برخی کاربران و فعالان سیاسی نیز سخنان رئیس‌جمهور را مرتبط با مکانیسم ماشه آمریکا می‌دانند. طبق اظهارات مقامات کاخ سفید قرار است، «مکانیسم ماشه» شنبه ۳۰ شهریور علیه ایران فعال شود، این در حالی است که رئیس‌جمهور ایران پیش پیش وعده شکست آمریکا و پیروزی ملت ایران را داده است. آمریکا یک ماه است که به‌منظور برگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در تلاش است. طبق توافقات برجام، تهران در قبال کنار گذاشتن فعالیت تسلیحات هسته‌ای خود، قطعنامه‌های شورای امنیت نیز در تحریم ایران معلق خواهد شد. این توافق که با قطعنامه ۲۲۳۱ به امضای کشورهای ۱+۵ رسید، در سازمان ملل نیز به تصویب اعضای شورای امنیت سازمان ملل رسید، به مکانیسم ماشه معروف است.اکنون آمریکا در تلاش است تا با استناد به یک‌بند از این قطعنامه، تمامی تحریم‌های تعلیق شده علیه ایران را بازگرداند، این در حالی است که آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسماً اعلام کرد که از توافق برجم خارج‌شده است. مقامات کاخ سفید ازجمله وزیر خارجه این کشور اعلام کرده است که «کلیه تحریم‌های ایران از روز شنبه ۳۰ شهریورماه بازمی‌گردد». الیوت آبرامز مسئول امور ایران در کاخ سفید نیز بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را تأیید کرده است. این در حالی است که روحانی از قبل وعده پیروزی به ملت ایران را در روز‌های شنبه و یکشنبه داده است. از سخنان روحانی می‌توان چنین برداشت کرد که یا تحریم‌ها فعال می‌شود و ایران انگیزه کافی برای خروج از برجام را خواهد داشت و یا اینکه دست‌وپا زدن‌های آمریکا در بازگشت تحریم‌ها علیه ایران بی‌نتیجه خواهد بود.بسیار واضح است که این اتفاقات برای کشورهای اروپایی و گروه ۱+۵ بسیار حائز اهمیت است چراکه چنانچه مکانیسم ماشه آمریکا فعال شود، احتمال خروج صددرصدی ایران از برجام را در پی خواهد داشت.امریکا که یک ماهی است تلاش می‌کند تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را بازگرداند این روز‌ها تلاش مضاعف می‌کند تا نظر شورای امنیت و کشورهای عضو را جلب کند و طبق وعده خود در ۳۰ شهریور تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند. این در حالی است که نظر شورای امنیت سازمان ملل برخلاف این ادعای آمریکا است. در چند روز اخیر ۱۳ عضو شورای امنیت در نامه‌ای اعلام کردند که «روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه اصلاً تاکنون آغاز نشده چراکه آمریکا دیگر عضو برجام نیست و به همین دلیل آمریکا از منظر حقوقی نمی‌تواند از مکانیزم‌های این توافق برای اقدام علیه ایران استفاده کند». در مقابل وزرای کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه نیز در جلسه‌ای که به همین مناسبت تشکیل شد، مخالفت صریح خود را با اجرای مکانیسم ماشه اعلام کرده و گفته‌اند که اجازه اجرای این مکانیسم را به آمریکا نخواهند داد.در این میان برخی نیز معتقدند که آمریکا با هر اقدامی که شده، از فشار حداکثری و تهدید گرفته تا تحریم سایر کشور‌ها درصدد آن است تا مکانیسم ماشه را فعال کند. چنانچه آمریکا بتواند مکانیسم ماشه علیه ایران را فعال کند، به‌طورقطع یقین ایران نیز واکنش نشان خواهد داد. احتمال صد درصد ایران خروج خود را از برجام قطعی خواهد کرد. به تحلیل برخی کارشناسان خروج از برجام می‌تواند سیگنال‌های مهمی به اقتصاد ایران بدهد چراکه تکیه‌بر برجامی که در این چند سال نه‌تن‌ها سود و منفعتی برای ایران نداشته، بلکه اقتصاد آن را فلج‌تر کرده می‌تواند ضرر و زیان بیشتری را برای اقتصاد ایران به دنبال داشته باشد.با توجه به عمل نکردن کشورهای ۱+۵ به تعهدات خود در قبال ایران، اکنون ایران باید با اجرایی شدن مکانیسم ماشه مسیر جدیدی را انتخاب کند، مسیری که می‌تواند خروج از برجام باشد یا ماندن در برجام بی‌حاصل با بازگشت مجدد تحریم‌ها. اگرچه تحریم‌ها برداشته نشده بود فقط در تعلیق به سر می‌برد، اما همین لغو تحریم و بازگشت مجدد آن‌هم می‌تواند ادعای بی‌حاصلی برجام برای ایران را ثابت کند. در این میان برخی مسئولان سیاسی کشور ازجمله نمایندگان مجلس معتقدند، که ایران نباید پس از بازگشت تحریم‌ها در برجام بماند. نمایندگان طرحی دوفوریتی را تدوین کردند که در صورت اجرای مکانیسم ماشه ایران به‌صورت خودکار از برجام خارج شود.در این میان برخی مقامات نیز سرنوشت برجام و تحریم‌ها را به انتخابات آمریکا گره‌زده و غافل از اینکه سیاست‌های دولت آمریکا در قبال ایران و سایر کشور‌ها به شخص خاصی وابسته نیست، ماندن در برجام را توصیه می‌کنند.
صالحی: تا قانع نشدیم، اجازه بازرسی ندادیم
رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه زمان بازدید دوم آژانس از مکان مورد درخواست بین ایران و آژانس مشخص است، اما زمان آن را به صورت عمومی اعلام نمی‌کنیم تاکید کرد: مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردند، براساس اطلاعاتی که دارند، بعد از بازرسی از دو محل تعیین شده، درخواست دیگری ندارند.
علی اکبر صالحی با اشاره به همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: در این گونه امور سیاست و رویکرد جمهوری اسلامی ایران همواره در چارچوب اصولی است که برای خود قائل شده است، اینگونه نیست که هر بار یک نوع رفتار و عکس‌العمل نشان دهیم بلکه رفتار ایران مبتنی بر قواعدی است که نظام تعیین کرده و نمی‌توانیم از این اصول تخطی کنیم. وی، با بیان اینکه یکی از اصول جمهوری اسلامی ایران پایبندی به تعهداتی است که پذیرفته، بیان کرد: در برخی موارد تعهدی برای کشور ایجاد نمی‌کنیم و طبیعتا به هیچ محدودیتی پایبند نیستیم زیرا تعهدی نداده‌ایم، اما وقتی تعهدی می‌دهیم به آن پایبند هستیم و خودمان را به آن ملتزم می‌دانیم. این موضوع را مقام معظم رهبری نیز بارها در مواردی بیان کرده‌اند و فرموده‌اند «ایران هر تعهدی که بدهد به آن ملتزم است». این یک اصل مهم است که جمهوری اسلامی ایران آن را رعایت می‌کند. همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این چهارچوب تعریف می‌شود. اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبق تعهدات، درخواستی از ایران داشته باشد، با انجام آن مشکلی نداریم؛ یعنی باید خواسته‌های آژانس بین‌المللی در چارچوب موافقتنامه پادمان یا پروتکل الحاقی باشد و متقن، منطقی و دارای توجیه ارزیابی شود.صالحی با بیان اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست خود را بایستی به ایران بدهد، سپس آن را ارزیابی کنیم، ادامه داد: متقن بودن و قابل توجیه بودن درخواست آژانس را در چهارچوب پروتکل الحاقی یا موافقتنامه پادمان ارزیابی می‌کنیم و اگر مورد تایید قرار گرفت همراهی می‌کنیم و اگر مورد تایید قرار نگرفت، پاسخ خود را به آنها اطلاع می‌دهیم. به همین سادگی.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: در مساله اخیر بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران هیچ به گاه به آژانس نگفته بود، به شما اجازه بازرسی از جایی را نمی‌دهیم، اصلا چنین چیزی را نگفته بودیم. بلکه آن ها درخواست داشتند و چند ماه بود که از این درخواست آنها می گذشت، وقتی این درخواست را مطرح کردند، در سازمان انرژی اتمی، ابعاد حقوقی و فنی درخواست را مورد ارزیابی قرار دادیم و مشخص شد اشکالاتی در این خواسته وجود دارد که آن را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منعکس کردیم و گفتیم درخواست شما اشکلات فنی و حقوقی دارد و اگر این ها را رفع کنید، می‌توانیم با شما همکاری کنیم.وی افزود: با گفت‌وگوهایی که بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شد، طبیعتا آنها انتظار داشتند وقتی درخواستی می‌کنند، ایران واکنش سریعی را انجام دهد، از سوی دیگر رفتار ما نیز طبیعی بود زیرا تا زمانی که قانع نشدیم، اجازه بازرسی‌ها را به آژانس ندادیم. صالحی گفت: از آنجایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عجله داشت، در آن مقطع قطعنامه‌ای را علیه ایران در شورای حکام صادر کرد که کار درستی نبود، زیرا ایران و آژانس در فرایند بررسی «درخواست و ارزیابی» بودند و طبیعتا طی شدن این فرایند، زمان میبُرد. با گفت‌وگوهایی که بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شد، طبیعتا آنها انتظار داشتند وقتی درخواستی می‌کنند، ایران واکنش سریعی را انجام دهد، از سوی دیگر رفتار ما نیز طبیعی بود زیرا تا زمانی که قانع نشدیم، اجازه بازرسی‌ها را به آژانس ندادیم. از آنجایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عجله داشت، در آن مقطع قطعنامه‌ای را علیه ایران در شورای حکام صادر کرد که کار درستی نبود، زیرا ایران و آژانس در فرایند بررسی «درخواست و ارزیابی» بودند. رئیس سازمان انرژی اتمی بیان کرد: آنها ملاحظات ایران و ما ملاحظات آنها را در نظر گرفتیم و به نقطه مشترکی رسیدیم که در نهایت منجر به صدور بیانیه‌ای مشترک شد. بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمدند و از یکی از دو محلی که تعیین شده بود، بازرسی کردند. اولین بازرسی انجام شد و هیچ اتفاق خاصی رخ نداد. وی با بیان اینکه محل دیگری نیز تعیین شده تا مورد بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گیرد، افزود: بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی زمان بازدید از آن محل، مشخص است اما زمان آن را به صورت عمومی اعلام نمی‌کنیم.صالحی ادامه داد: تقارن زمانی بین اقناع ایران در خصوص درخواست آژانس و توجیه شدن آنها نسبت به ملاحظات جمهوری اسلامی ایران لطف خدا بود. همزمانی صدور بیانیه مشترک و توافق بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با مطرح شدن مکانیسم ماشه در شورای امنیت سازمان ملل از طریق آمریکا، جالب بود و این بازتاب بسیار مثبتی برای جمهوری اسلامی داشت.رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: جمهوری اسلامی ایران نشان داد کشوری متعهد است که در بستر اخلاق سیاسی کار می‌کند و مثل آمریکایی‌ها نیستند که زیر قول خود بزنند و به هیچ یک از وعده‌هایی که میدهند، عمل نکنند. جمهوری اسلامی ایران تا آنجایی که تعهدی داده به وعده‌های خود عمل می‌کند. وی افزود: توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درست همان زمانی انجام شد که در شورای امنیت می‌خواستند پیرامون موضوع هسته‌ای ایران تصمیم‌گیری کنند، این همزمانی عزم ۱۵ عضو شورای امنیت را بیشتر کرد تا در مقابل آمریکا ایستادگی کنند و ۱۳ کشور به طرح درخواست آمریکا رای منفی دادند و تنها آمریکا و دومنیکن به آن طرح ضد ایرانی رای مثبت دادند.