به گزارش سایت دیپلماسی ایرانی،دونالد ترامپ با خروج از برجام جهان را در شوک فرو برد زیرا معتقد بود این توافق ناقص است. کشورهای اروپایی در واکنش به این اقدام ترامپ، تلاش کردند تهران را به ماندن در برجام ترغیب کنند. ایران نیز مدت زمان واقعاً طولانی به آن پایبند ماند.به نظر می‌رسد بایدن قصد احیای برجام را دارد. او به خوبی از نقص‌های برجام آگاه است و شایع شده که قصد دارد دامنه آن را گسترش دهد. ولی واقعیت‌های سیاسی و اقتصادی تازه‌ای پس از سال ۲۰۱۸ ایجاد شده است. تحریم‌های آمریكا ایران را به شدت تضعیف کرده، تولید نفت آن از ۳.۸ میلیون بشکه در روز به ۱.۹ میلیون بشکه در روز رسیده و صادرات آن حتی به همسایگان و شرکای سنتی و دوستان نزدیکش بسیار محدود شده است.سازوکار اجرایی اینستکس نیز که توسط کشورهای اروپایی که در برجام مانده بودند تهیه شده بود و برای دور زدن دلار آمریكا طراحی شده بود، هرگز اجرایی نشد زیرا بانک‌هایی که وارد این سازوکار می‌شدند با تحریم فعالیت در آمریكا مواجه می‌شدند.
در ماه اکتبر با وجود فشارهای آمریكا و همه تلاش‌های این کشور برای پایان نیافتن تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل که مطابق برجام در این ماه به پایان می‌رسیدند ایالات متحده نتوانست کاری از پیش ببرد و در کارزار دیپلماتیکی که در سازمان ملل به راه انداخته بود، به نوعی در برابر ایران و دیگر کشورهای مانده در برجام که از این حق ایران دفاع می‌کردند، شکست خورد. به تلافی این شکست آمریكا تحریم‌های بیشتری را علیه ایران اعمال کرد.این درست است که روسیه و چین، دو متحد ایران در طول این مدت با این کشور روابط تجاری داشته اند، ولی هدف آنها تنها افزایش منافع خود در خاورمیانه بوده است.رئیس‌جمهور حسن روحانی همه اعتبار خود را به برجام و منافع حاصل از آن گره زده است. دولت بایدن تنها سه ماه برای رسیدن به توافق تازه با ایران زمان دارد. اگر تندروها در تهران ریاست‌جمهوری را به دست گیرند، احتمالا هر گونه مذاکره جدیدی متوقف خواهد شد .همچنین نباید فراموش کنیم که رئیس‌جمهوری آمریكا هر کسی که باشد، مبارزه با ویروس کرونا و احیای اقتصاد اولویت نخست او خواهد بود.در این میان اروپا نگران دستاوردهای ژئوپلتیکی روسیه در خاورمیانه است و چندین رهبر اروپایی نگران روابط فزاینده اقتصادی و سیاسی چین با تهران هستند .اگر دولت تازه آمریكا بازگشت به برجام را انتخاب کند، می‌تواند بر حمایت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزاری امور خارجه سه قدرت اروپایی حساب کند.هر گونه مذاکره‌ای باید عاری از نقایص پیشین از جمله ارتباط موثر با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس باشد. اگر اروپا نگران همسایگی خود است، ریاض و دوحه باید بیشتر نگران باشند زیرا بیش از هر مرکز و پایتخت اروپایی به تهران نزدیک‌تر هستند.در منطقه نیز واقعیت‌های تازه‌ای مانند توافق عادیسازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل موسوم به "ابراهیم" روی داده و چندین کشور شورای همکاری خلیج فارس با نگرانی‌های اسرائیل در مورد توانایی‌های هسته‌ای ایران و مداخلات منطقه‌ای آن اشتراک نظر دارند.
با توجه به شرایط کنونی حداقل می‌توان گفت که جان دوباره بخشیدن به برجام دشوار خواهد بود.
خسارات طرفین جنگ سرد
ایران و آمریکا
بیش از ۴۱ سال است که جنگ سردی تمام عیار و در مقاطعی کوتاه جنگ گرم بین ایران و آمریکا در جریان است که هر روز بر شدت آن افزوده و فعلاً هم چشم‌اندازی برای اتمام آن در افق دیده نمی‌شود. هرگاه کلمه جنگ به ذهن متبادر می‌شود، بلافاصله واژه خسارات وارده رخ می‌نماید. صرف نظر از حقانیت و ضرورت ادامه این جنگ، نگاهی کوتاه به خسارات طرفین می‌اندازیم.فهرست خسارات طرف ایرانی چنان بلند بالاست که احصاء همه آن تقریباً غیر ممکن است، در اینجا فقط به چند مورد مهم آن اکتفا می‌کنم. حداقل ۸۵درصد درآمد نفت ایران به عنوان مهم‌ترین منبع درآمدی از دست رفته، ایران از جایگاه دومین تولید کننده اوپک به ته جدول این سازمان سقوط کرده، علی رغم موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد هیچ خط لوله گاز و نفت بین المللی از خاک ایران ترانزیت نمی‌شود، حلقه محاصره اقتصادی چنان تنگ شده که چین ابرقدرت که رقیب تمام عیار آمریکاست پول‌های ایران را با تحریم‌های یک جانبه این کشور بلوکه کرده، همه کشورها حتی دوستان به ظاهر نزدیک ما چنان به تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ما تمکین می‌کنند که حتی از فروش دارو که مشمول تحریم‌ها هم نیست خودداری می‌کنند. هیچ سرمایه گذاری خارجی در ایران انجام نمی‌شود، هر آنچه را که با دور زدن تحریم‌ها می‌خریم باید گرانتر از قیمت معمول خرید کنیم و هر آنچه صادر می‌کنیم باید زیر قیمت جهانی بفروشیم، هزینه سر پا نگهداشتن صدها هواپیمای مستعمل از خرید نو آنها بیشتر است. در آمریکا هر کسی که از مادرش قهر می‌کند با طرح شکایتی واهی از ایران چند میلیون دلار از پول ها و اموال بلوکه شده ایران را به حکم دادگاه دریافت می‌کند.اما در طرف آمریکایی نه تنها خسارتی دیده نمی‌شود، بر عکس آمریکا این جنگ را به دکانی دو نبش برای کاسبی خود تبدیل کرده است. بر خلاف ایران که لیست خساراتش بلند بالاست، بالعکس لیست منافع آمریکا از این جنگ بی شمار است. آمریکا با علم کردن ایران به عنوان هیولای منطقه در ۱۰ کشور از ۱۳ همسایه زمینی و دریایی ما پایگاه نظامی ایجاد کرده، خریدار ۳۵درصد کل فروش اسلحه در جهان کشورهای منطقه هستند، سهم آمریکا از این بازار ۹۰درصد است. آمریکا کشورهای ضعیف ولی ثروتمند منطقه را چنان به خود وابسته کرده که ترامپ به شکلی تحقیر آمیز علناً به آنها هشدار می‌دهد اگر ما نباشیم ایران کمتر از یک هفته شما را می‌خورد.تسلط آمریکا بر منطقه سرشار از انرژی در رقابت رو به تزاید با چین تشنه انرژی بسیار کارساز خواهد بود. اسرائیل متحد استراتژیک آمریکا که قرار بود از صفحه روزگار محو شود در حال گشایش سفارتخانه ها و احداث پایگاه‌های جاسوسی خود بیخ گوش ما در خلیج فارس است. آمریکا در این جنگ یک کاسبی با سود صد در صدی بدون یک دلار هزینه هم دارد و آن کسب سالانه میلیاردها دلار از محل جریمه بانک‌ها و شرکت‌هائی که تحریم ایران را نقض می‌کنند. من در مورد انگیزه ادامه این جنگ از طرف ایران قضاوتی نمی کنم ولی تردیدی ندارم استراتژیست ها و اتاق‌های فکر طرف آمریکایی صرف نظر از اینکه ترامپ یا بایدن بر این کشور حکمرانی کند، بعید است از منافع این جنگ بی هزینه ولی سراسر فایده به این زودی ها دست بکشند.
احتمال بررسی مجدد FATF و پالرمو
یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه در مجلس از احتمال بررسی مجدد FATF و پالرمو در صورت لغو تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام خبر داد و گفت: اگر شاهد بودیم که FATF و پالرمو باعث ایجاد موانعی برای همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران در عرصه جهانی شده است، این احتمال وجود دارد که این موضوعات را با همان شروط ثابت تحت بررسی مجدد قرار بدهیم تا بتوانیم این موانع را برطرف کنیم. البته همه این موارد بستگی به آن دارد که تحریم‌ها لغو شده و آمریکا برجام را دقیقا و بدون قید و شرط اجرایی کند. فداحسین مالکی درباره احتمال بازگشت بایدن به برجام و انجام مذاکرات بین ایران و آمریکا، گفت: امروز در شرایطی که ایجاد شده و با توجه به آنکه آقای بایدن در دوران آقای اوباما در انجام برجام نقش ایفا کرده بود، این احتمالات در صدر رسانه‌های داخلی و خارجی مطرح شده است ولی تحقق این اتفاقات بستگی به رفتار متقابل ایران و آمریکا به ویژه واشنگتن دارد. اگر بایدن بخواهد باب مذاکره را باز کند باید به دوران آقای اوباما بازگردد و برجام را دوباره عملیاتی و به تمام تعهدات خودشان در قالب آن عمل کند.