حجتالاسلام سید ابراهیم رئیسی با اشاره به این نکته که بیشترین تحریمهای دشمنان علیه ایران اسلامی، در حوزههای هسته ای و نظامی بوده است، گفت: با این وجود شاهد هستیم که ما در این دو عرصه قلههای قابل افتخاری را فتح کرده ایم. تمام کارشناسان دفاعی دنیا امروز مشغول تحسین ایران هستند. وی با بیان اینکه امروز جمهوری اسلامی ایران حرف اول را در منطقه میزند، «قوی شدن» در همه عرصه ها را لازمه خنثیسازی تحریم ها دانست و گفت: قدرت اقتصادی، قدرت سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین دارا بودن یک نظام اداری قوی، میتواند باعث خنثی سازی تحریم ها و عقب راندن دشمنان به عقب شود. رئیسی «قوی شدن» را راهحل اصلی حل مشکلات کشور دانست و تاکید کرد: آنها که احساس میکنند مشکلات کشور با مذاکره حل میشود اشتباه میکنند. هرجا که ما با قوت در آن عرصه کار کردیم، دشمن را به عقب رانده و مایوس کرده ایم. امروز خود تحلیلگران آمریکایی اذعان دارند که فشار حداکثری علیه ایران با مقاومت حداکثری روبرو شده و به شکست انجامیده است. رئیس قوهقضائیه با بیان اینکه آنچه میتواند آمریکا و اروپایی ها را ناامید و تحریم ها را خنثی کند، اجرای دقیق قانون مجلس شورای اسلامی است، بر نصب العین قرار دادن فرمایشات راهبردی مقام معظم رهبری در روز نوزدهم دی ماه تاکید کرد. رئیس قوهقضائیه در ادامه با اشاره به برگزاری رزمایشهای مقتدرانه سپاه و ارتش طی روزهای اخیر گفت: رزمایش موشکی و پهپادی اخیر سپاه و ارتش، نشان دهنده روحیه «اقتدار» و «ما میتوانیم» بود. وی همچنین با تاکید بر این نکته که مردان و زنان عادل میتوانند عدالت را در جامعه برپا کنند، گفت: همه بخشهای نظام باید خود را موظف به اجرای عدالت بدانند.رئیس قوهقضائیه عدالت را از جمله صفات برجسته انبیاء و اولیاء الهی دانست و عنوان کرد: ما نیز در جامعه اسلامی باید به دنبال نظام اداری عادلانه باشیم و بدانیم که امروز توجه به قانون و قانونمنداری برای دست اندرکاران باید یک اصل باشد و هیچکس به خودش اجازه ندهد حقوق مردم، حقوق خاص افراد و حقوق عامه را پایمال کند.رئیسی خواستههای نفسانی را یکی از اصلی ترین عوامل نادیده گرفتن عدالت از سوی افراد دانست و تاکید کرد که هم شناخت حق و هم گرایش و ایستادگی در مسیر آن، دارای اهمیت فراوان است.
رئیس قوهقضائیه در ادامه فساد را نقطه مقابل عدالت دانست و عنوان کرد: خارج شدن از مسیر عدالت، همان قرار گرفتن در راه فساد است و اگر ما میخواهیم در مردم امیدآفرینی داشته باشیم باید در راه اجرای عدالت و قانونمداری همت کنیم.رئیسی با تاکید بر این نکته که امروز ملاک اجرای عدالت «قانونمداری» است، تصریح کرد: دستگاه اجرایی، قضایی و سایر دستگاههای کشور باید به قانون مصوب مجلس شورای اسلامی احترام گذاشته و آن را اجرا کنند. رئیس قوهقضائیه با بیان اینکه نباید از انجام هرکاری در مسیر سهولت فعالیت فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان دریغ کرد، گفت: دستگاه قضایی همواره تلاش میکند که فعال اقتصادی احساس پشتوانه داشتن کند.
مناظرهای داغ درباره آینده برجام و رابطه ایران و آمریکا؛
آینده برجام و تحریمها در عصر بایدن چه میشود؟
برخی میگویند بایدن به برجام باز میگردد و با هدف ترغیب ایران به مذاکره بخشی از تحریمها را بر میدارد؛ اما برخی دیگر اعتقاد دارند، برجام اولویت سیاست خارجی بایدن نیست و اگر هم این اتفاق رخ دهد به صورت قطره چکانی خواهد بود.
این نگاه در ایران نیز وجود دارد و به همین دلیل اکو ایران در مناظره ای تلاش کرده منطق دو دیدگاه را به تصویر کشد. در ایران دیدگاه اول را صادق زیبا کلام نمایندگی میکند و نماینده دیدگاه دوم ابراهیم متقی است.مقایسه دیدگاه دو طرف نشان میدهد: صادق زیباکلام امیدوار به احیای برجام و رفع تحریمها است اما تصور میکند این اتفاق تا نیمه نخست سال آینده رخ نخواهد داد. از نظر او، پس از یک دوره کوتاه مدت، برجام ۱۴۰۰ نیز نمیتواند راه حل نهایی برای ایران باشد. متقی نیز گرچه تاکید دارد ایران وآمریکا مذاکره را آغاز میکنند و حتی آغاز مذاکره زودتر از آنچه که زیبا کلام پیش بینی میکند رخ میدهد اما میگوید: وضعیت کنونی به دوران امضای برجام باز نمیگردد و تحریمها به صورت قطره چکانی برداشته میشود. در حوزه تعامل با جهان و سیاست خارجی که به نفع اقتصاد است زیبا کلام اعتقاد دارد باید سیاست تعامل جایگزین شود اما متقی تاکید دارد در جهان که موازنه یک اصل است، مطالبه محوری باید امنیت باشد. زیباکلام تندروها در ایران را مانع بازگشت به برجام میداند، اما متقی معتقد است تندروها در این تصمیم نمیتوانند نقش کلیدی داشته باشند، چرا که حوزه سیاست خارجی در ایران عملگرا است.بایدن میخواهد به برجام بازگردد و فعلا هم شروط خاصی ندارد اما این بازگشت منوط به این است که در ایران نیز از آن استقبال شود. تا به امروز هیچ استقبالی از سوی ایران در این رابطه شاهد نبودهایم.
در همین خصوص صادق زیبا كلام گفت:بایدن از دوران رقابتهای انتخاباتی اعلام کرده بود که میخواهد به توافق برجام بازگردد اما عدهای در ایران در تقلا هستند که آمریکاییها به برجام بازنگردند اینها همان گروهی هستند که برجام قبلی را نیز نیست و نابود کردند.ما ۴ ماه تا انتخابات سال ۱۴۰۰ زمان داریم و ۴ ماه دیگر آقای روحانی همچنان رئیسجمهور خواهد بود. در این مدت مطمئن هستم که در رابطه با برجام و تحریمها اتفاق خاصی نمیافتد. خرداد ماه که انتخابات برگزار شود یک فرد اصولگرای تندرو رئیسجمهور ایران میشود و لذا اگر اتفاقی درباره برجام بیفتد بعد از انتخابات ۱۴۰۰ خواهد بود. هرچند این مسئله نیز بستگی به آن دارد که تحریمها تا چه حد کارد را به استخوان رسانده باشد. البته من پیشتر گفتم برجام ۱۴۰۰ اتفاق خواهد افتاد و برخلاف برجام تیر ۱۳۹۴ که به تیر غیب گرفتار شد، این برجام موفق خواهد شد چرا که سود و تبلیغات این برجام در جیب اصولگرایان خواهد رفت.بخش عمدهای از مشکلات کشور ما ناشی از شعارهای تند در سیاست خارجی مان است و به همین دلیل کشورهای دیگر نسبت به بحث منطقهای و موشکی ایران حساس شدهاند.ابراهیم متقی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران هم گفت:اینکه فکر کنیم فردای ریاستجمهوری بایدن بحث بازگشت به برجام کلید میخورد دور از ذهن است. نکته دیگر اینکه برگشت به برجام به لحاظ قدرت رئیسجمهور و قواعد در آمریکا امکانپذیر است.اولویت بایدن، ایران و کشورهای عربی نیست بلکه نگاه وی اروپامحور است و میخواهد متحدان آمریکا را بازیابی کند؛ این متحدان اروپایی نیز خواهان بازگشت آمریکا به برجام هستند. بایدن با وقفه وارد برجام خواهد شد و دیگر اینکه ورود او به برجام، به مفهوم متوقف کردن تحریمها نیست. نکته دیگر اینکه بایدن ورودش به برجام را با یک موضوع امنیت منطقهای مرتبط خواهد کرد. وی افزود: سیاست رسمی کشور هم به نظر من این است که از بازگشت آمریکا به برجام و تجدید مذاکرات در چارچوب برجام کاملا استقبال میکند و فضای ایران به لحاظ اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی راهبردی اینگونه نیست که بخواهد درگیری نظامی داشته باشد یا بحران سازی کند. اسرائیل هرآنچه میتوانست انجام داد تا ایران اقدام متقابل انجام دهد اما ایران اقدامی بسیار عقلانی مبتنی بر تدبیر انجام داد. درواقع جمهوری اسلامی ایران مانور نظامی مرکب انجام داد که نشان دهد به لحاظ نظامی قابلیت مقابله را دارد ولی فعلا بنایی بر بکارگیری آن را ندارد.
این استاد دانشگاه گفت:من معتقدم که عصر تدبیر علیرغم وجود گروههای تندرو شکل گرفته است. به نظر من این گروههای تندرو در سیاستگذاری نمیتوانند تاثیرگذار باشند. در واقع سروصداها نمیتواند در تصمیم نهایی تغییری ایجاد کند.آقای روحانی بودجه سال آینده را براساس همکاری با آمریکا در قالب فروش بیش از دو میلیون بشکه نفت تنظیم کرده است. یعنی این مسئله را به عنوان یک امر پذیرفته شده تلقی میکند. در چنین شرایطی نبض بازار اقتصادی تا دو روز بعد از تحلیف بایدن به همین صورت خواهد بود و قیمتها تحت تاثیر این اتفاق قرار میگیرد. مذاکرات بین ایران و آمریکا شروع خواهد شد و آغاز آن نیز در ماه فوریه خواهد بود. اما آغاز مذاکرات به این معنا نیست که آمریکاییها تحریمها را برمیدارند. الگوی رفتاری آمریکاییها نشان داده که آنها قطرهچکانی عمل میکنند.از نظر من برجام احیا میشود و فضا برای برداشتن تحریمها نیز در دولت آقای روحانی به صورت مرحلهای کلید خواهد خورد. در چنین شرایطی، گشایش محدودی در اقتصاد ایجاد میشود اما این گشایش محدود ربطی به افزایش قیمتها ندارد. زیرا بخشی از افزایش قیمتها ارتباط مستقیم با نقدینگی دولت دارد. وقتی نقدینگی در دولت آقای روحانی ۳۰ برابر دوره آقای خاتمی است، طبیعی است که قیمت دلارش هم ۳۰ برابر آن زمان باشد.