در ادامه این مطلب آمده است: باراک راوید، روزنامه نگار، روز چهارشنبه در سایت خبری والا گزارش داد که برت مک گورک، مشاور ارشد بایدن در امور خاورمیانه، ماه گذشته میلادی با هدف آغاز یک روند دیپلماتیک جدید با ایران، به عمان سفر کرده است. هدف از این گفتوگوها بررسی این موضوع بود که آیا ایران با اعمال محدودیت بر برنامه هستهایاش و مهار تحرکاتش در منطقه موافقت خواهد کرد یا خیر. پیش از این، در ژانویه ۲۰۲۱، ایالات متحده پیشنهادهایی را برای احیای برجام که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شده بود، ارائه کرد، اما ایرانیها طفره رفتند و مذاکرات به جایی نرسید.
اکنون به نظر میرسد که واشنگتن امیدوار است پنجره جدیدی باز شده باشد، اما فکر میکند که تنها چارچوب عملی برای این توافق، چارچوبی است که دامنه آن محدود باشد و شامل کاهش تحریمها بشود. اظهارات رسمی ایالات متحده در مورد این موضوع هنوز محتاطانه و غیرصریح است. سخنگوی کاخ سفید، روز چهارشنبه در یک نشست خبری، با بیان اینکه رئیسجمهور هنوز هم راهحل دیپلماتیک را به شدت ترجیح میدهد، افزود: «اما ایرانیها با حسن نیت مذاکره نمیکردند.»
اگر مذاکرات از سر گرفته شود، ایران از موضع قدرت نسبی وارد آن خواهد شد. این کشور بهایی برای کمک به تهاجم روسیه و... پرداخت نکرده است. شاید برعکس: تقویت همبستگی با مسکو، موقعیت استراتژیک تهران را در خاورمیانه ارتقا داد، روابطش با چین نیز نزدیکتر شد و ارتباط جمهوری اسلامی با کشورهای سنی بهویژه عربستان سعودی و مصر گرمتر شده است.
در طول این دوره، ایران به پیشبرد غنیسازی اورانیوم تا جایی ادامه داد که طبق اطلاعات ایالات متحده، اکنون این توانایی را دارد که ظرف ۱۲ روز پس از تصمیمگیری، مقدار کافی اورانیوم با غنای بالا برای ساخت یک بمب هستهای تولید کند. (نصب بمب بر روی کلاهک هستهای تقریباً به دو سال زمان نیاز دارد.) مجله اکونومیست این هفته ایران را یک کشور در آستانه هستهای شدن نامید و مدعی شد که تهران میتواند در شش ماه، به اندازه کافی اورانیوم غنی شده برای ساخت هفت بمب، تولید کند. روز چهارشنبه، آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که دو پرونده تحقیقاتی علیه ایران بسته شده است، تا تهران دستاورد دیگری را به ثبت برساند. یکی از پروندههای تحقیقاتی بسته شده، درباره تأسیسات هستهای بود که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل در یک سخنرانی در سازمان ملل به آن اشاره کرد و پرونده دیگر درباره کشف ذرات اورانیوم با غنای ۷/۸۳ درصد در تاسیسات فردو بود.
اگرچه نتانیاهو به شدت این واقعیت را رد میکند، اما حقیقت این است که او با متقاعد کردن ترامپ به خروج از برجام، در هدفش برای محدود کردن برنامه هستهای ایران شکست خورد. توافقهایی که بایدن ممکن است در حال حاضر با ایران به دست بیاورد، میتواند برای نتانیاهو یک شکست تمام عیار باشد. در هر صورت، او مانند نفتالی بنت، یائیر لاپید و بنی گانتز، رقبایش در دولت پیشین اسرائیل، با احیای توافق اصلی (برجام) مخالف است.
پیشرفتی که به نظر میرسد در کانال آمریکا-ایران حاصل شده است، با امیدها برای پیشرفت در کانال اسرائیل-عربستان، بیارتباط نیست. چند ماه است که اسرائیل و آمریکا در تلاش برای احیای گفتوگوهای عادی سازی روابط اورشلیم و ریاض هستند. اخیراً امیدواری محتاطانهای در مورد احتمال دستیابی به یک پیشرفت در این زمینه، به وجود آمده است. خواستههای عربستان، همانطور که برای اولین بار در دسامبر سال گذشته مطرح شد، عمدتاً درخواستهایی است که از امریکاییها دارند: اضافه شدن به جمع متحدین اصلی خارج از ناتو ایالات متحده، دریافت دهها میلیارد دلار تسلیحات پیشرفته امریکایی (که برخی از آنها به وعدههای عمل نشده دوران ترامپ برمیگردد) و موافقت واشنگتن با یک پروژه هستهای غیرنظامی در عربستان سعودی.در مورد سوم، واشنگتن در واقع به اورشلیم نیاز دارد. اینکه روسایجمهور سابق ایالات متحده از ارائه کمک به سعودیها برای چنین پروژه حساسی سر باز زدهاند، بیدلیل نیست. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی اعلام کرده است که میخواهد کشورش تا سال ۲۰۵۰ استفاده از نفت را کنار بگذارد، اما اصرار او بر ساخت رآکتورهای هستهای برای استفاده غیرنظامی در عربستان، با توجه به شرایط نظام سیاسی عربستان و نگرانیها درباره ثبات آن، با نارضایتی در غرب مواجه شده است. برای دولتی که به دنبال این است که پیش از انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴، یک دستاورد دیپلماتیک از طریق چیزی مانند توافق هستهای با ایران کسب کند، کار دشواری است که کنگره را برای تصویب هدیهای با این ارزش به سعودی ها، راضی کند. ذکر ملیت سعودی برخی از عاملان حملات ۱۱ سپتامبر، برای بسیج قانونگذاران جمهوری خواه جهت مخالفت با چنین توافقی کافی است.
در اسرائیل برخی گمان میکنند رویکرد دولت ایالات متحده در قبال نتانیاهو دقیقاً با این مساله در ارتباط است. به عقیده دستیاران بایدن، فقط نخستوزیر اسرائیل میتواند تاییدیه چنین اقدامی را از جمهوری خواهان بگیرد. واشنگتن به یاد دارد که در زمان توافق ابراهیم، این نتانیاهو بود که به دولت ترامپ اعلام کرد با فروش جنگندههای پیشرفته اف-۳۵ به امارات متحده عربی مخالفت نخواهد کرد. لیندسی گراهام، سناتور کهنه کار جمهوریخواه که از دوستان نتانیاهو است، اخیراً به ریاض و اورشلیم سفر کرده و در حال پیشبرد یک توافق است. برت مک گورک، مشاور عالی جو بایدن در امور خاورمیانه و آموس هوکشتاین، هماهنگکننده ویژه بایدن برای زیرساختهای جهانی و امنیت انرژی نیز سفری به پایتختهای عربستان و اسرائیل داشتهاند.نتانیاهو به دلیل وضعیت تیره و تارش در جبهه داخلی، حتی بیشتر از بایدن در آرزوی دستاوردی در ارتباط با سعودیهاست. با این حال، دادن چنین امتیازی به سعودیها، موضوع کوچکی نیست. برخی از کارشناسان هستهای اسرائیل، از جمله کارکنان ارشد سابق نهادهای امنیتی، از این ایده، به دلیل نگرانی از شروع مسابقه تسلیحات هستهای در منطقه و مشروعیت بخشیدن به توافق ایران و روسیه برای تامین رآکتورهای غیرنظامی تهران، ابراز شگفتی کردهاند. سئوالی که در پایان مطرح خواهد شد این است که آیا این مساله تعیین کننده برای توافق عربستان و اسرائیل است و آیا نتانیاهو تصمیم خواهد گرفت که با هدف دستیابی به توافق عادی سازی روابط با عربستان، به بایدن کمک کند تا تایید جمهوری خواهان رابرای دادن امتیاز هستهای به عربستان اخذکند؟ همانطور که امیر تیبون و جاناتان لیس این هفته در هاآرتص گزارش دادند، موانع متعددی در ارتباط با مذاکرات با عربستان سعودی باقی مانده است. دولت نتانیاهو اخیراً به یک دستاورد خاص میبالد: پرواز مستقیم به شهرهای مقدس مکه و مدینه در عربستان سعودی برای اعراب اسرائیلی که در پایان ماه ژوئن مراسم حج را انجام خواهند داد؛ اما این هنوز نهایی نشده است و ناامیدی زمانی بیشتر میشود که بدانیم ایالات متحده و اسرائیل قبلاً در اواخر دوره دولت پیشین، در این مورد به توافق رسیدهاند.در حالی که آمریکاییها به دنبال راهی برای بازگشت به مذاکرات با ایران هستند، اسرائیل تهدیداتش را افزایش داده است. هفته گذشته، به دنبال اظهارات مقامات ارشد امنیتی در کنفرانس هرتزلیا، تنشها افزایش یافت. در این هفته، رزمایش بزرگی که توسط ستاد کل ارتش اسرائیل به نام «مشت قاطع» برگزار شده است، جلب توجه میکند.
این رزمایش یک سناریوی «درگیری در چند جبهه همزمان» را پیاده میکند. به عبارت دیگر، هدف آن بررسی چگونگی مقابله ارتش در جنگی است که همزمان در چندین جبهه آغاز میشود. با توجه حال و هوای این روزها، مطمئنا ایران نیز در این سناریو جایگاهی دارد. دولت کنونی تل آویو چند میلیارد شِکِل (واحد پول اسرائیل) به ارتش برای تقویت آمادگیها برای حمله احتمالی آینده به ایران اختصاص داده است.روابط بایدن با نتانیاهو به دلیل تلاش نتانیاهو برای تصویب قوانین کودتاگونه اصلاحات قضایی و اتحاد نامقدسی که با احزاب راست افراطی ایجاد کرده، همچنان پرتنش است. او در حال حاضر با گذشت بیش از پنج ماه از تشکیل دولتش، موفق به دریافت کارت دعوت برای سفر به کاخ سفید نشده است. طبیعتا اگر پیشرفتی در کانال سعودی اتفاق بیفتد، این وضعیت تغییر خواهد کرد. احتمال اینکه نتانیاهو بر خلاف نظر ایالات متحده به ایران حمله کند اندک است، به خصوص اگر توافق جدید آمریکایی-ایرانی شکل بگیرد. اسرائیل برای حمله، چه از نظر عملیاتی و چه حمایت دیپلماتیک، به شدت به آمریکانیاز دارد.