پمپ بنزینها علیرغم اینکه دولت اعلام کرده قصد افزایش قیمت بنزین را ندارد، همچنان شلوغ است. اعلام دولت درباره محدودیت در سقف روزانه سوختگیری بنزین تاثیر روانی خود را گذاشته است. برای این شلوغی از منابع مختلفی علل متفاوتی عنوان میشود؛ ازجمله خرابی نازل جایگاههای سوخت، کاهش سهمیه پمپ بنزینها، دیر رسیدن تانکر حمل سوخت، کاهش تولید پالایشگاهها و...کمبود بنزین در روزهای گذشته باعث تعطیلی برخی از جایگاههای سوخت شده است. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران درباره علت کمبود بنزین به دیدهبان ایران گفت: «اگر نگاهی به گذشته تولید و مصرف بنزین داشته باشیم ما تا یک مقطعی واردکننده بنزین بودیم. پس از تغییر سیاستها، خودمان پالایشگاه ساختیم و خودکفا شدیم. با بازگشایی پالایشگاه خلیجفارس عمده ناترازیمان رفع شد و حتی در یک مقطعی در مسیر صادرات حرکت کردیم. پس از مدتی مصرف نامتعارف ما افزایش پیدا کرد ولی تولید یا سرمایهگذاری داخلی در این زمینه افزایش نداشت. حال این میزان ناترازی خودش را دارد بیشتر نشان میدهد.» حمیدرضا صالحی افزود: «علت این امر هم برمیگردد به اینکه استانداردهای خودروهای ما تابع استانداردهای روز نیست، ما موتورسیکلتهای دوزمانه داریم که مصرفشان بیش از حد و در دنیا منسوخ شده، در حالی که الان موتورهای برقی آمده است یا واردات ماشینهای هیبریدی و برقی ممنوع شد و نتوانست جایگزین ماشینهای بنزینی شود. از طرف دیگر ارزان بودن قیمت بنزین و گازوئیل ما نسبت به قیمت جهانی، باعث افزایش قاچاق بنزین و گازوئیل شد. بدین معنا بخش قابل توجهی از تولید ما دارد قاچاق میشود و این مهم نمیتواند ناترازی ما نسبت به رشد مصرف را جبران کند. از این رو با کمبود سوخت مواجه میشویم و همین منجر میشود که حاکمیت برای اینکه آن مقدار بنزین مورد نیاز گروهی که در روز نیاز دارند را حفظ کند، به سهمیهبندی روی بیاورد.
صالحی درباره امکان افزایش قیمت بنزین میگوید: «سالهاست که بحث بر سر واقعی شدن قیمت بنزین وجود دارد. اتفاقات ناگوار سال۹۸ هم به دلیل افزایش قیمت بنزین بود. با توجه به افزایش مصرف بنزین، عدم بروز رسانی پالایشگاهها به دلیل تحریم ها، فرسودگی ناوگان حمل و نقل و ضعف خودروسازان از سال ۹۲ باید هر سال نسبت به تورم، قیمت بنزین هم افزایش پیدا میکرد ولی دولتها در فضای پوپولیستی قرار گرفتن و تن به انجام این کار ندادند. در نهایت در سال۹۸ درحالی که مصرف بنزین افزایش پیدا کرد، تولید ناکافی بود و درآمدهای دولت هم کم شده بود و میخواست بودجه خود را جبران کند و قیمت بنزین را سه برابر کردند. این اقدام باعث آسیب اجتماعی و وضعیت نامناسب در جامعه شد. امسال هم ممکن است این اتفاق بیفتد. واقعی شدن قیمت سوخت اگر تدریجی انجام میشد و از همان سال ۹۲ سالی ۱۰۰ یا ۲۰۰ تومان افزایش پیدا میکرد، در سال ۹۸ آن اتفاقات ناگوار رخ نمیداد. به نظر من اینکه از صورت مسئله فاصله بگیریم راهکار درستی برای آینده انرژی در کشور نیست.
وی درخصوص گمانهزنیها مبنی بر توقف فروش بنزین روسیه به ایران، اظهارکرد: «من اطلاع کافی در این خصوص ندارم ولی خودمان را باید برای روزهای بد آماده کنیم و آن روزها این است که همسایگان ممکن است منافعشان را جای دیگری دنبال کنند. به دلیل اینکه پالایشگاه های ما به بروزرسانی نشده و متاسفانه خودروسازی در کشور صنعت ناکارآمدی است؛ ما در تامین نیاز داخلی کشور با مشکلاتی روبهرو شده و از سوی دیگر به دلیل ناکارآمدی صنعت خودرو ناتوان در تولید خودروی استاندارد و نوسازی ناوگان حمل و نقل در کشور هستیم. باید بتوانیم بدون اینکه نیازی به همسایگان داشته باشیم روی پای خودمان بایستیم تا در چنین مواقعی نیازمند دیگران نباشیم.»
تعجب جهان از صف بنزین در ایران!
فرارو در همین رابطه گزارش داد: روزنامه «فایننشال تایمز» در مورد موضوع چالش افزایش قیمت بنزین در ایران مینویسد: «در حالی که دولتهای غربی تلاش میکنند تا قیمت سوخت را کنترل کنند مقامهای ایران با مشکل بسیار متفاوتی مواجه هستند: بنزین آن کشور بسیار ارزان است.مقامهای ایرانی میگویند که تقاضای سوخت پالایش شده از ماه مارس به میزان یک پنجم افزایش یافته است، اما محدودیت در ظرفیت پالایش باعث شده که این کشور نتواند نفت خام خود را بیشتر به محصولات مورد استفاده در وسایل نقلیه تبدیل کند. از آنجایی که دولت با واردات سوخت با نرخ بازار و سپس فروش آن به مصرف کنندگان با قیمت بسیار پایینتر ضرر قابل توجهی را متحمل میشود، فشار برای پایان دادن به سالها بنزین فوق العاده ارزانی که ایرانیان به آن عادت کردهاند، افزایش یافته است.
یک تحلیلگر به «فایننشال تایمز» میگوید: «این وضعیت دولت را برای پرداخت هزینه واردات و سرعت بخشیدن به پروژههای توسعه برای افزایش ظرفیت پالایشی تحت فشار قرار میدهد». برای آن دسته از ایرانیانی که سوخت ارزان را حق مادری میدانند، زیرا کشورشان در جایگاه بالایی در میان بزرگترین دارندگان ذخایر نفت و گاز جهان قرار دارد معضل دولت حل نمیشود.یک راننده تاکسی ۳۲ ساله در تهران گفت: «ما برخلاف سایر کشورها ذخایر عظیم انرژی در اختیار داریم چرا باید افزایش قیمت بنزین را بپذیریم؟ آیا حقوق ما براساس استانداردهای بینالمللی پرداخت میشود؟ من ماهیانه ۲۰۰دلار درآمد دارم. چه کسی در دنیا چنین دستمزد اندکی را دریافت میکند»؟