در جریان اصلاحات نیز پس از مصوبه شعسا که لیست بی لیست، احزاب اصلاح طلبی تحرکاتی شکل دادند که ثمره آن فعلاً لیستی است که کارگزاران سازندگی با نام «یاران هاشمی» منتشر کرده است. تا اینجای انتخابات، اصول‌گرایان با رویش لیست‌های متعددی مواجه شدند همچون شورای ائتلاف نیرو‌های انقلابی (شانا)، جبهه پایداری، ائتلاف اقتصاد و معیشت مردم، جبهه جهادگران ایران اسلامی و ائتلاف مردم. لیست‌هایی که شاید در روز‌های آتی نیز افزایش یابد. چنانچه جبهه پیشرفت، رفاه و عدالت با محوریت شهاب‌الدین صدر و حسن بیادی و همچنین حاج منصور ارضی نیز خبر از عرضه لیست‌های انتخاباتی دادند. چند روز پیش نیز لیستی با عنوان «یاران قالیباف» منتشر شد که از سوی سید محمود رضوی از نزدیکان قالیباف رد شد. این سرنوشت محتوم نیرو‌های اصول‌گرایی فقط در تهران نیست بلکه مشهد نیز از این اختلافات رنجی و سهمی دارد و لیست واحد اصول‌گرایی تاکنون به سه لیست شانا، ائتلاف برای مردم و جامعه جوانان متحد اسلامی تبدیل شده است. انگار که سیل تفرقه، بذر وحدتی را که اصول‌گرایان در شانا کاشته بودند با خود برده باشد. هر چند به گفته برخی از اصول‌گرایان این لیست‌ها، هیچ منافاتی با وحدت ندارند. این را حمیدرضا ترقی و حسین کنعانی‌مقدم در گفت‌وگو با فرارو مطرح و بر آن تأکید کردند.اما در میان اصلاح‌طلبان پس از اعلام موضع نهایی شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان مبنی بر عدم ارائه لیست واحد و واگذار کردن اختیار به احزاب و شورای استان‌ها، تحرکاتی چند صورت گرفت که بیشتر صورت حزبی داشت، اما در استان‌ها نیز تاکنون برخی از عدم ارائه لیست انتخاباتی سخن گفتند. چنانچه آذر منصوری فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در توئیتی با هشتگ رد صلاحیت نوشت: تا کنون علاوه بر تهران، شورای اصلاح طلبان یزد، البرز، زنجان، اصفهان، آذربایجان غربی، چهارمحال بختیاری، خوزستان، فارس، همدان، گیلان و شهار‌های مشهد و ملایر در بیانیه‌های جداگانه اعلام کردند به دلیل رد صلاحیت کاندیدا‌های خود در انتخابات مجلس یازدهم لیستی نخواهند داشت.با این حال، برخی احزاب اصلاح‌طلب، تکاپوی حزبی خود را آغاز کردند. تکاپویی که تاکنون در پرده نخست آن لیست انتخاباتی کارگزاران سازندگی رونمایی شده است. اما این لیست‌ها چه می‌گویند و چگونه ارزیابی می‌شوند؟
وحدت در عین کثرت
در شرایط تکثر لیست‌های اصول‌گرایی و ابهام در لیست‌های اصلاح‌طلبی دو جریان سیاسی، ارزیابی‌های مختلفی از لیست‌های انتخاباتی صورت دادند. حتی انتشار لیست نهایی ۳۰ نفره شورای ائتلاف موجب شد تا مخالفت‌ها نسبت به آن اوج بگیرد و تغییراتی در آن اعمال شود. کنعانی‌مقدم عضو شورای ائتلاف نیرو‌های انقلاب درباره این لیست گفت: «با توجه به نظر جمعی همه گروه‌ها و احزاب اصول‌گرا و ساز وکار ائتلافی تعریف شده در شورای ائتلاف باید به رأی جمعی احترام گذاشت. چون آن‌ها تلاش خود را کردند. همچنین به نظر می‌رسد اگر در فرصت باقی‌مانده فهرست‌های دیگری منتشر نشود این فهرست حرف اول را در انتخابات بزند.» حمیدرضا ترقی سخنگوی شورای ائتلاف نیرو‌های انقلاب خراسان رضوی با اشاره به این‌که این روز‌ها درگیر سازوکار انتخابات و شورای ائتلاف نیرو‌های انقلابی در مشهد است؛ بیان کرد: لیست‌های منتشره اصول‌گرایی، فراگیری چندانی ندارند. مثلاً در مشهد لیست‌هایی که جز فهرست شورای ائتلاف نیرو‌های انقلاب عرضه شده است خیلی فراگیر نیست. این فهرست‌ها شامل افرادی هستند که بیشتر در حاشیه شهر و در شورای شهر فعالیت کرده بودند و امتیاز لازم و کافی را برای ادامه حضور در مجمع نیاوردند و حذف شدند. به گفته ترقی این نیرو‌ها برای حفظ موقعیت خود در حاشیه شهر به ارائه فهرست پرداختند. فهرست دیگر نیز به جوانانی که اعضای قبلی اتحادیه دانش آموزان بودند تعلق دارد. آن‌ها هم اصرار دارند تا مجلس به دست جوانان سپرده شود که در میان عموم جامعه جایی ندارد.هر چند هر کدام از این لیست‌های اصول‌گرایی مدعی حرفی نو، تحول‌خواهی، عدالتخواهی یا نواصول‌گرایی هستند، اما به زعم برخی، آن‌ها حرف جدیدی برای عرضه کردن ندارند. هر چند این سخن شاید از سوی اصلاح‌طلبان بیشتر شنیده شود، اما در میان اصول‌گرایان نیز کسانی، چون کنعانی‌مقدم بر این نظر هستند جریان اصول‌گرایی در انتخابات پبش رو هیچ گفتمان خاصی برای مردم ندارد. او اذعان کرد: اصول‌گرایان هنوز گفتمان قالبی را پیدا نکردند. آن‌ها باید اول برنامه بدهند و این لیست‌ها باید به پشتوانه یک برنامه قابل قبول باشد تا بتواند مخاطب را اقناع کند؛ بنابراین باید دید چه برنامه واهدافی پشت این لیست‌ها پنهان است و چه گفتمانی را پیگیری می‌کنند که هنوز نامشخص است.صوفی، اما از منظر دیگری به این مسئله می‌نگرد. از نظر او وقتی چیزی از اصل خود فاصله بگیرد حالت کاریکاتورگونه پیدا می‌کند. او می‌گوید: این شعار‌های عدالت‌خواهانه و تحول‌خواهانه را پیش از این احمدی‌نژاد داده بود و این‌ها حرف جدید نیست که برای مردم جذاب باشد.
قابلیت جذب طیف خاکستری را ندارد
از نظر گروهی، تعدد فهرست‌های اصول‌گرایان راهکاری در راستای جذب طیف خاکستری است. آنچه کنعانی مقدم آن را به برنامه و گفتمان اصول‌گرایان وابسته می‌داند. از نظر او تا هنگامی که این چنین برنامه‌ای تعریف نشود نمی‌توان چنین انتظاری را مطرح کرد. سوی دیگر کسانی، چون صوفی نیز می‌گویند مگر تا پیش از این اصول‌گرایان که در قالب این فهرست‌ها تکثر یافتند فرصت حضور نداشتند و مردم پیشینه آن‌ها را نمی‌دانند که حالا به دلیل حرف‌های تکراری احمدی‌نژاد به آن‌ها رأی بدهند. به گفته او دولت احمدی‌نژاد با آن شعار‌های پوپولیستی و آرمانگرا و چرخه نخبگان و طرح عناوینی، چون تحول‌خواهی یا عدالتخواهی هیچ مانعی بر سر راه خود نمی‌دید و در قید و بند قانون و نظم جهانی هم نبود. یک آنارشیسم کامل بود، اما مگر کاری کرد. در نهایت مانند کف روی آب فرونشست. سه دوره مجلس هفتم تا نهم نیز که در اختیار همین اصول‌گرایان بود، اما هیچ اصلاحی به وجود نیاوردند و بر فساد دامن زدند؛ بنابراین شعارشان هیچ جذابیتی برای مردم ندارد و نمی‌توانند موجی در انتخابات ایجاد وخاکستری‌ها را جذب کنند. اغلب اصلاح‌طلبان میان فهرست‌های اصول‌گرایان در این باره، تفاوت خاصی قائل نیستند و همه آن‌ها را به یک چوب می‌رانند. در این باره صوفی می‌گوید: تفاوت خاصی بین فهرست‌های اصول‌گرایی وجود ندارد و اساساً این فهرست‌ها، قابلیت چندانی ندارند. آزموده را آزمودن خطاست. مردم باید به چه چیزی اعتماد کنند. شعار و عملکرد یک جریان می‌تواند مردم را جذب کند. اما زمانی شعار تأثیرگذار است که پیش از این آن گروه، عملکردی نداشته باشد. به گفته او، عملکرد شعار‌ها را محدود می‌کند.از این منظر سید محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ در مقابل ناطق نوری به دلیل نداشتن عملکرد پیروز شد در حالی‌که ناطق نوری همان زمان رئیس مجلس بود. پس خاتمی با زدن حرف‌های جدید، اعتماد مردم را جلب کرد. به نظر او حالا پس از چندین سال، هر دو جریان عملکردشان روشن شده است و مردم شعار‌های آنان را با عملکردشان قیاس می‌کنند و در برابر آنان موضع‌گیری می‌کنند. صوفی می‌گوید: به خاطر همین عملکرد است که نیرو‌های جامعه هیچ رغبتی به اصول‌گرایان ندارند. کما این‌که عملکرد اصلاح‌طلبان در دولت و مجلس دهم نیز موجب محدودیت آنان شده است و به اعتبار آنان نزد مردم خدشه وارد کرده و همین به یک تهدید برای اصلاح‌طلبان، تبدیل شده است. در هر حال از نظر او، این لیست‌ها توانایی جذب خاکستری‌ها را ندارند. هر چند وی در ادامه می‌افزاید: البته باز هم قابل پیش بینی نیست و ممکن است در روز‌های آخر جوش و خروشی به وجود بیاید و تغییری حاصل شود.
اصلاح‌طلبان، گریز نا گزیری جز تکثر نیست
در جریان اصلاح‌طلبی نیز تا کنون فهرست نامزد‌های حزب کارگزاران سازندگی منتشر شده است. آنچه از سوی اعتماد «به پیشروی دیگر اصلاح‌طلبان» در مقابل موضع نهایی اصلاح‌طلبان مبنی بر عدم ارائه فهرست واحد انتخاباتی یاد شد. لیستی به سرفهرستی «مجید انصاری» که به گزارش اعتماد تنها نام ۱۱ چهره آن آشناست؛ نام‌هایی، چون افشین اعلا، پروانه مافی، سهیلا جلودارزاده و علیرضا محجوب و ۱۹ نفر آن، کسانی هستند که حداقل نامی از آن‌ها تا به حال به گوش نرسیده است.