شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییرات مهمی‌را برای برگزاری کنکور سراسری تصویب کرد که به مرور و طی سه سال آینده، تاثیر سوابق تحصیلی را به ۶۰ درصد و تاثیر کنکور را به ۴۰ درصد خواهد رساند. مرور صحبت‌‌های دکتر «سعیدرضا عاملی» دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و «عبدالرسول پورعباس» رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، مهم‌ترین تغییرات مصوب کنکور را که اجرایی خواهد شد، اینگونه اند؛ نکته اول این‌که، دانش آموزانی که تابستان امسال کنکور خواهند داشت، مطابق همان که از قبل اعلام شده کنکور خواهند داد؛ سهم سوابق تحصیلی پایه دوازدهم‌شان هم همان ۴۰ درصد، آن هم با تاثیر مثبت و نه قطعی خواهد بود. اما با مصوبه جدید، تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور ۱۴۰۲ به ۴۰ درصد «قطعی» خواهد رسید و عدد برای سال ۱۴۰۳ به ۵۰ درصد تاثیر قطعی و برای سال ۱۴۰۵ به ۶۰ درصد تاثیر قطعی خواهد رسید. نکته مهم این‌که، در آزمون سال‌‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ فقط سوابق تحصیلی سال دوازدهم دارای تاثیر قطعی خواهد بود و در کنکور سال ۱۴۰۴، سال یازدهم نیز اضافه می‌شود و در کنکور سال ۱۴۰۵ سوابق تحصیلی سال دهم نیز اضافه خواهد شد. در این میان، دانستن این نکته هم مهم است که با مصوبه جدید، دانش‌آموزان می‌توانند در سال دو بار در کنکور شرکت کنند و نتیجه هر کنکورشان هم دو سال اعتبار خواهد داشت. یک نوبت آزمون قبل از عید نوروز و دیگری بعد از عید در تیرماه خواهد بود و به گفته رئیس سازمان سنجش، نمره بالاتر می‌تواند ملاک باشد. از سویی دیگر، آن طور که پایگاه‌‌های اطلاع‌رسانی دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرد‌ه‌اند، یکی از مصوبات تغییر کنکور این بوده است که «دانش‌آموزان مجاز خواهند بود برای بهبود معدل و سوابق تحصیلی خود، تا۱۰بار در امتحانات سال‌‌های دهم، یازدهم و دوازدهم دبیرستان شرکت کنند» با این حال آن‌طور که رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش به خراسان توضیح داده است، این موضوع جزو مصوبات شورای عالی نبوده و اجرایی شدنش هنوز قطعی نیست. همچنین از سال ۱۴۰۲ سوالات کنکور فقط از دروس تخصصی طرح می‌شود. البته طبیعتا نمرات کسب شده این دروس در دوران مدرسه تاثیرش را در نمره کل خواهد گذاشت؛ اما مهم این است که دانش‌آموزان در آزمون سراسری کنکور دیگر دغدغه پاسخ به سوالات عمومی‌را نخواهند داشت.
سوال مهمی‌كه در این میان مطرح است این است كه چرا شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیم به تغییر کنکور گرفت و در دوسال اخیر با برگزاری جلسات هفتگی جزئیات برگزاری مهم‌ترین رقابت علمی‌کشور را اصلاح کرد. دلایل اعضای شورا اینگونه است؛ در کشور‌های پیشرفته، برای ورود به دانشگاه هم نظام آموزش و پرورش نقش کلیدی در سنجش و ارزیابی داوطلب دارد و هم دانشگاه. اما در کشور ما دانش‌آموزان ۱۲ سال در مدرسه تحصیل می‌کنند و در نهایت، هم سنجش و هم پذیرش توسط سازمان سنجش آموزش و با برگزاری یک کنکور ۴ ساعته انجام می‌شود که نتیجه آن نارضایتی آموزش و پرورش، دانشگاه‌‌ها و دانشجویان بوده است. دیگر اینكه بررسی کنکور‌های گذشته (به عنوان مثال کنکور سال ۹۸) نشان می‌دهد ۸۴ درصد قبولی‌‌ها با رتبه زیر ۳هزار مربوط به دانش‌آموزان خانواده‌‌های۳ دهک بالای درآمدی بوده است. ۸۶ درصد قبولی‌‌های رشته‌‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی هم به فرزندان همین خانواده‌‌ها رسیده است و سهم فرزندان هفت دهک دیگر فقط ۱۴ درصد بوده است.به عبارتی دیگر، کسب و کار مافیای کنکور عامل اصلی تداوم اجرای روش فعلی سنجش و پذیرش بوده و ذی‌نفعان آن با جوسازی، تلاش کرد‌ه‌اند این نظام ناکارآمد و غیرعادلانه تغییر نکند. علاوه بر این نظرسنجی از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دانش‌آموز ثابت کرده است ۵۳ درصد آنها برای امتحانات نهایی پایه دوازدهم در مقایسه با کنکور، اضطراب کمتری دارند. همچنین فقط ۲۳ درصد این دانش‌آموزان، با تاثیر بهتر ترکیب نمره کنکور و امتحانات نهایی، مخالف بود‌ه‌اند و باقی دانش‌آموزان روش ترکیبی را بهتر دانست‌ه‌اند.
با همه اینها حالا ۲ سوال مهم وجود دارد که «محسن زارعی» رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش پاسخ داده است.
● ساز و کار اجرای آزمونهای مطمئن و امن نهایی در پایه‌‌های دهم، یازدهم و دوازدهم چیست؟
وزارت آموزش و پرورش در حال حاضر تجربه برگزاری این آزمون در پایه‌‌های دوازدهم را دارد و مشکلی برای اجرای آن در پایه‌‌های دهم و یازدهم وجود نخواهد داشت. طراحی سوالات در قرنطینه، ارسال سوالات به صورت الکترونیکی و رمزگذاری شده، ارسال رمز به مراکز ۵ دقیقه قبل از آزمون، تکثیر سوالات در فضای قرنطینه حوزه‌‌ها، دقت در توزیع سوالات و حضور موثر مراقبان، مهم‌ترین اقداماتی است که در برگزاری این آزمون‌‌ها انجام می‌شود.
● راهکار این‌که مافیای کنکور به مافیای امتحان نهایی تبدیل نشود، چیست؟
باید تلاش کنیم طراحی سوالات به سمت سوالات پرتکرار و اتفاقی که برای کنکور افتاد، نرود؛ چرا که در صورت چنین اتفاقی، مافیای کنکور به سمت امتحانات نهایی مدارس کوچ خواهد کرد. طراحی سوالات مطابق محتوای درسی و برگزاری دقیق و منظم آزمون‌‌ها دو موضوع مهم برای پیشگیری از این مشکل است. موسسات آموزشی هم می‌توانند به جای فعالیت در حوزه آموزش ترفند‌ها و سوالات پرتکرار به دانش‌آموزان، در حوزه محتوایی با وزارت آموزش و پرورش همکاری داشته باشند و با این کار تعارضی هم ایجاد نخواهد شد.