گزارشی که اخیرا مرکز آمار ایران از نرخ تورم اقلام خوراکی در مهرماه منتشر کرد، نشان میدهد قیمت هویج فرنگی در مهرماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۳۵ درصد و هندوانه ۶.۷ درصد کاهش داشتد. در مقابل روغن مایع با افزایش قیمت ۲۸۹ درصدی در مهرماه در بین سایر اقلام خوراکی رکورد زد. این شرایط در حالی است که شکافی که میان طبقات فرودست و فرادست شکل گرفته، هر روز بحرانیتر میشود. واقعیت امر این است که در دنیای نابرابریهای نجومی، تمام جنبههای زندگی انسان تحت تاثیر قرار میگیرد. البته، تعدادی از صاحب نظران اقتصادی بر این باورند که هر چند نابرابری برای همگان مضر است اما هیچ گاه به نقطه صفر نمیرسد، در واقع چنین امکانی وجود ندارد و در ضمن مطلوب هم نیست. اما نابرابری زیاد سدی مستحکم در برابر انگیزههاست.
به هر حال، نابرابری در همه نقاط جهان عواقب تلخی به همراه داشته است. یک نمونه مثال زدنی در این زمینه به بحران کرونا مربوط میشود. در سال ۲۰۲۱ وجود نابرابری در تزریق واکسن، منجر به بروز فاجعه مرگ میلیونها نفر شد. در این دوران هم آنان که ثروتمندتر بودند توانستند از گرداب اقتصادی استفاده بهتری ببرند. تخمین زده میشود نابرابری به مرگ حداقل ۲۱ هزار و ۳۰۰ نفر در روز یا یک نفر در هر چهار ثانیه منجر شد. در همین حال بنا به آخرین دادههای منتشر شده از تورم مصرف کننده، تورم ماهانه آبان ماه ۲.۱ درصد برآورد شده است. این در حالی است که این شاخص در مهر ۳ درصد بوده، به بیان ساده تر سرعت افزایش قیمتها در آبان نسبت به مهر ماه کاهش یافته است. تورم ماهانه اقلام خوراکیها و آشامیدنیها نیز در آبان ۱.۳ درصد به ثبت رسیده، در آن سو نیز تورم ماهانه کالاهای غیر خوراکی و خدمات ۲.۷ درصد بوده است. این امر نشان میدهد عمده افزایش قیمتها و فشار تورمی رقم خورده در ماه دوم پاییز امسال از سمت اقلام غیر خوراکی بوده. در مهر ماه نیز شاهد این اتفاق بودیم که تورم خوراکیها کمتر از تورم غیر خوراکی به ثبت رسید. این برای چندیمن ماه متوالی است که سهم غیر خوراکیها در رقم خوردن تورم کل بیشتر است.
همچنین تورم ماهانه مناطق شهری در آبان ۲.۱ درصد به ثبت رسیده، در حالی که تورم ماهانه مناطق روستایی نیز دقیقا در همین مقدار بوده است. بر این اساس میتوان گفت که فشار تورمیآبان ماه در مناطق شهری و روستایی به یک اندازه بوده است. در همین حال که شاهد رشد این ارقام در بخش افزایش تورم در مسکن و مواد غذایی و کالاهای مصرفی هستیم، خط فقر نیز تا ۱۸ میلیون تومان رشد کرده است و نتیجه این رشد روز افزون گسترش بیشتر فقر و شکاف طبقاتی و بحران اقتصادی است. بحرانی که به نظر میرسد دولت فعلا چندان توجهی به آن ندارد در حالی که شاید از اصلی ترین چالشهای پیش رو در ماههای آتی نیز خواهد بود.