بر اساس اطلاعات سازمان ملل از هر ۱۰ نفر روی کره زمین یک نفر درآمد خود را از طریق صنعت گردشگری تامین می‌کند و اکثر دولت‌ها نیز تلاش می‌کنند تا با وسعت دادن زیرساخت ها؛ ساخت جاده، توسعه حمل و نقل و ساخت هتل‌ها یا اقامتگاه‌های بومی زمینه را برای جذب گردشگران فراهم آورند.اما جذب گردشگر مستلزم وجود مناطق جذاب برای آنان است؛ ساحل دریا برای آفتاب گیری، جنگل برای یک سفر ماجراجویانه، کوه برای کوهنوردان، دشت، رودخانه برای قایقرانی، کویر برای تماشای انبوه ستارگان در شب و اماکن تاریخی برای نشان دادن شکوه و جلال گذشتگان و احساس آرامش در کنار آنها از جمله ویژگی‌هایی است که می‌تواند افراد را برای مسافرت به یک منطقه خاص مجاب کند.به جرات می‌توان گفت که استان خوزستان نقطه بکری در ایران و منطقه شگفت انگیزی برای جهانیان است که تمام جذابیت‌های گردشگری از طبیعت (جنگل و رودخانه و کوه و دریا) تا مناطق تاریخی (از قدمت ۳ هزار سال تا ۱۰۰ سال) را در خود جای داده، اما آنچه جای تاسف دارد، استفاده نشدن از این ظرفیت‌های عظیم برای رفاه مردم محلی است.شوشتر یکی از شهرستان‌های استان خوزستان است که آثار مدرنیته و تاریخ به خوبی و با حفظ هویت گام به گام در کنار یکدیگر رشد کردند و حالا مردم و مسئولان محلی سعی دارند با حفظ گذشته، آینده خود را بسازند.
۱۳ آثار باستانی این شهر تحت عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر، در دهه ۸۰ خورشیدی در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۵ تیرماه ۱۳۸۸ در شهر سویل اسپانیا به صورت یکجا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.این منطقه از تاریخی کهن برخوردار است و بر اساس اکتشافات و حفاری‌های باستانی، تاریخ شوشتر دستکم به ۲ هزار سال می‌رسد که در دوره‌های مختلف مورد هجوم قرار گرفته است؛ از جمله در دوره نادرشاه افشار شورشی در این نقطه به وقوع پیوست که نادرشاه نیز اقدام به لشکرکشی کرده و شورشیان را سرکوب کرد.
افزون بر تاریخ کهن و پر فراز و نشیب وجود رودخانه و منطقه حفاظت شده در این شهرستان، شوشتر از جاذبه طبیعی نیز بهره‌مند است؛ اما پرسشی که در ذهن ایجاد می‌شود آن است که متولیان تا چه میزان توانستند از این ظرفیت‌های عظیم استفاده کنند؟
استفاده از تنها ۵ درصدظرفیت گردشگری شوشتر
سرپرست پایگاه میراث جهانی شوشتر در این خصوص می‌گوید: تنها از ۵ درصد ظرفیت گردشگری این شهرستان استفاده می‌شود و مابقی ناشناخته مانده است.
محمدرضا بهادری گفت: شوشتر به دلیل تنوع و تعدد آثار همیشه میزبان گردشگران است چه گردشگران محلی و استانی یا کشوری و بین‌المللی، دلیل آن نیز وجود جاذبه‌های مختلف در این شهرستان است؛ سازه‌های آبی شوشتر که در کنار شهر تمرکز پیدا کرده اند، خدمات اقامتی و رفاهی و صنایع دستی نیز در کنار آنها وجود دارد که این نزدیکی امتیازی برای گردشگران است. طی ۲ سال اخیر که به دلیل شرایط به وجود آمده ناشی از شیوع ویروس کرونا از وجود گردشگر محروم هستیم متوجه شده‌ایم که این مسئله تا چه حد در صنعت و اقتصاد جوامع محلی تاثیرگذار است، هر چند به تازگی برخی سایت‌های میراث فرهنگی بازگشایی شده و گردشگرانی از کشورهای اروپایی؛ سوئیس و آلمان رفت و آمدشان شروع شده است.وی با بیان اینکه با رفع محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا در مجموع وضعیت گردشگری نیز در شوشتر بهبود یافته، اظهار داشت: از اوایل اسفند سال ۱۳۹۸ گردشگر نبود تا اینکه از ابتدای آبان ماه با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی و دستورالعمل‌های ابلاغی کار خود را به سمت رونق دوباره گردشگری پیش گرفتیم.
این مقام مسئول بیان کرد: شوشتر معمولا در هر فصلی گردشگر دارد و در تابستان نیز با توجه به رودخانه‌ها و مکان‌های طبیعی آخر هفته‌ها گردشگران در رفت و آمد هستند که به اقتصاد شهر کمک می‌کنند و سعی داریم با یک برنامه‌ریزی مدون تر، ظرفیت آن را نیز افزایش دهیم و بتوانیم از ظرفیت‌های مختلف شهرستان استفاده شود.
بهادری با بیان اینکه در حوزه‌های مختلف مشکلاتی وجود دارد، ادامه داد: در زیرساخت‌های گردشگری مسائلی وجود دارد، هر چند شرایط شوشتر نسبت به بسیاری شهر‌ها بهتر است، اما یکی از موضوعاتی که باید خیلی روی آن کار شود معرفی مناطق گردشگری است؛ باید یک مقصد گردشگری به جامعه هدف معرفی گردد که ابزار‌ها و روش‌های مختلفی دارد و ما نیز کار خود را شروع کرده‌ایم البته این مسئله مستلزم گذر زمان است.او گفت: هر کسی از دیدن چنین ظرفیت و جذابیتی در یک شهر استان خوزستان متحیر شده، در ابتدا باید بتوان گردشگران داخلی را جذب کرد و پس از آن گردشگران خارجی را به شوشتر کشاند، زیرا سازه‌های آبی شوشتر پویایی هستند که پس از هزاران سال همچنان کارکرد دارند.بهادری در خصوص امکانات اقامتی اظهار کرد: شوشتر شهر تاریخی موزه‌ای است که ده‌ها خانه قدیمی با قدمت صد‌ها سال دارد و تاکنون ۶ خانه تاریخی برای تبدیل شدن به اقامتگاه بومگردی تغییر کاربری داده اند، به علاوه تقاضا‌هایی برای تغییر کاربری خانه‌های دیگری وجود دارد و گردشگران نیز تمایل شان اقامت در چنین منازلی به منظور یافتن آرامش است.
راهنمایان تور به کار‌های دیگر رفته اند
توسعه زیرساخت‌های حوزه گردشگری نیاز به سرمایه‌گذارانی دارد که از ادامه روند ورود گردشگر مطمئن باشند، موضوعی که دستکم روزبه سلمان سرمایه‌گذار در حوزه گردشگری اطمینانی به آن ندارد.سلمان گفت: ورود موجی از گردشگران که اخیرا به راه افتاده، کاذب است، زیرا اکنون فصل گردشگری جنوب آغاز شده و تا مدت زمانی ادامه دارد، اما احتمالا از آذرماه با حضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها فروکش می‌کند اگرچه رونق گردشگری نیازمند تسهیل گری است و سازمان میراث فرهنگی باید شرایط را برای ورود آنان آرام آرام فراهم نماید.او با بیان اینکه تمام عوامل موثر در رونق گردشگری باید دوباره مورد توجه قرار بگیرند، افزود: سرمایه اجزای مختلفی دارد که یکی از آن منابع انسانی است؛ اکثر راهنمای تور‌ها پس از شیوع ویروس کرونا سعی کردند به سمت کسب و کار دیگری رفته که باید با رونق گردشگری مجددا حمایت شوند.
تبلیغات باید بر کشورهای عربی متمرکز شود
این سرمایه‌گذار حوزه گردشگری بیان کرد: طی دوران شیوع ویروس کرونا سرمایه‌گذاران نتوانستند راهنمای تور‌ها را نگهدارند زیرا کسب و کار اصطلاحا خوابیده بود و حالا هم تا بازگشتن آنها راه درازی باقی مانده است.روزبه سلمان اظهار داشت: صنعتگران این حوزه آمادگی دارند که اتفاق خوبی در حوزه گردشگری بیفتد اما منابع اقتصادی خانوارها نیز کم و بحث تفریح در بسیاری از خانواده‌ها حذف شده است علاوه بر آن گردشگران خارجی نیز آنچنان که گفته می‌شود رونق ندارند، به ویژه گردشگران اروپایی که سعی دارند هزینه‌های اندکی بپردازند.او ادامه داد: گردشگران کشورهای عربی نیز معمولا گردشگر مذهبی هستند که به سمت اماکن مذهبی از جمله قم و مشهد می‌روند اما می‌شود به گونه‌ای تبلیغات را برنامه‌ریزی کرد که عراقی‌ها، کویتی ها، عمانی‌ها یا حتی قطری‌ها به سمت استان خوزستان کشیده شوند.
سلمان در این خصوص توضیح داد: لازم است که دولت یا سازمان میراث فرهنگی خوزستان در بالا دست تفاهمی با دولت‌های این کشورها داشته باشند تا تبلیغات خوزستان را برای یکی از استان‌ها یا مناطق این کشورها انجام دهند و این همان نقش تسهیل‌گری است، اما اینکه سازمان میراث فرهنگی چنین منابع مالی یا رسالتی دارد مشخص نیست.
هر گردشگر چه قدر برای ایران پول می‌آورد؟
گردشگری ایران در آستانه ورشکستگی است
رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: بی‌توجهی به ظرفیت‌های عرصه گردشگری در کنار مشکلاتی که تحریم و کرونا به وجود آورده‌اند، باعث شده بسیاری از فعالان صنعت گردشگری ایران در آستانه ورشکستگی قرار بگیرند.
غلامحسین شافعی در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: ایران از نظر ظرفیت‌های بالقوه گردشگری شرایط بسیار مطلوبی دارد و در صورت استفاده از این ظرفیت‌ها، ما می‌توانیم در میان اصلی‌ترین مقاصد گردشگری منطقه قرار بگیریم، با این وجود متاسفانه تاکنون به ظرفیت‌های این بخش توجه چندانی صورت نگرفته است.وی با اشاره به سهم اقتصاد گردشگری از تولید ناخالص داخلی ایران، بیان کرد: شورای جهانی سفر و گردشگری در آخرین ارزیابی خود اعلام کرده که سهم گردشگری از اقتصاد ایران حدودا ۴.۲ درصد است که این عدد نسبت به بسیاری از کشورهای منطقه نیز بسیار پایین است. در همین گزارش اعلام شده که سهم گردشگری در اقتصاد ترکیه پنج درصد، در عربستان سعودی ۷.۱ درصد و در قطر ۷.۵ درصد بوده است. همچنین کل سهم صنایع گردشگری از اشتغال ایران حدودا ۶.۵ درصد ارزیابی می‌شود. این عدد در امارات متحده عربی ۹.۵ و در ترکیه ۸.۱ درصد بوده است. این آمارها نشان می‌دهد که ما نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های گردشگری ایران برای رقابت با کشورهای منطقه نیز به درستی استفاده کنیم.
به گفته شافعی، در شاخص رقابت پذیری گردشگری، از میان ۱۴۰ کشور جهان، ایران در رده ۸۹ قرار داشته که نشان می‌دهد ما مقدمات لازم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه را نیز فراهم نکرده‌ایم.
وی با بیان اینکه گردشگری ایران برای احیا نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق دارد، بیان کرد: استفاده نکردن از ظرفیت‌های موجود در کشور، عملا یک ثروت ملی را به فراموشی سپرده است. بخش خصوصی معتقد است برای استفاده از این ظرفیت باید یک برنامه دقیق ارائه شود.شافعی افزود: عدم استفاده از ثروت‌های ملی در عرصه گردشگری باعث شده تاثیر تحریم و کرونا نیز در این بخش بسیار زیاد باشد و همین موضوع فشاری جدی بر فعالان این صنعت وارد کرده است. ما امیدواریم با فعال کردن دوباره این بخش، شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در گردشگری و بهره بردن تمام اقتصاد ایران از توانایی‌های این بخش باشیم.در ادامه، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: برآوردها نشان می‌دهد که در عرصه جهانی، ۱۱ درصد از کل اشتغال کشورها در حوزه گردشگری تعریف شده است و در ایران نیز این عدد پایین نیست. از این رو فعال کردن ظرفیت‌های ایران در این حوزه باید به عنوان یک اولویت جدی در نظر گرفته شود.
علی اکبر عبدالملکی با بیان اینکه با پایان یافتن ذخایر نفتی، بهترین گزینه توسعه صنعت گردشگری خواهد بود، توضیح داد: براوردها نشان می‌دهد که ورود هر گردشگر خارجی به ایران، حدود هزار دلار ارزآوری برای کشور دارد و در شرایطی که ما با محدودیت‌های تحریمی مواجه هستیم، این فرصتی مطلوب برای دسترسی به منابع ارزی جدید است.