در هر حال این دور از مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و ایران از طریق اتحادیه اروپا ، سه شنبه گذشته در دوحه(پایتخت قطر) آغاز و چهارشنبه پایان یافت. پس از پایان این نشست منابع غربی و برخی مقامات ارشد امریکایی از عدم حصول نتیجه در این دو روز گفتند .اوضاع مذاکرات هستهای به رغم امیدواریهایی که با شروع گفتوگوها در قطر مشاهده میشد، خوب نیست و برخی حتی از شکست مذاکرات میگویند! در این شرایط برخی مثل روزنامه جمهوری اسلامی مسئولیت این وضعیت را به عهده تیم مذاکره کننده دانسته و حتی پیشنهاد تغییر میدهند. برخی از کارشناسان اما با این نگاه موافق نبوده و با اشاره به اینکه تصمیمات سیاست خارجی در سطح کلان گرفته میشود، اصرار دارند که فرقی نمیکند چه کسی مذاکره کننده باشد. فریدون مجلسی، تحلیلگر مسائل بینالملل از جمله همین افراد است. او مسئولیت وضعیت فعلی مذاکرات را به عهده مجموعه تصمیمگیرندگان در این حوزه دانسته و گفت: «درست است که تیم آقای باقری با تیم مذاکره کننده قبلی در دوران ظریف تفاوتهایی دارند اما مساله این است که تیم فعلی به ماموریت خود عمل کرده است».وی به اینکه مذاکرات جاری به توافق انجام امیدوار نیست و تاکید دارد که هدف تیم ایرانی بیش از آنکه حصول توافق باشد، خریدن زمان برای انجام معامله بهتر با طرف مقابل است اما چون هدف طرف مقابل معامله نیست، نتیجه حاصل نمیشود». این دیپلمات پیشین معتقد است که اگر الان ظریف و عراقچی هم مذاکره میکردند، نتیجه همین بود و گفت: « ظریف و تیم او اولا تسلط بیشتری به مسائل بینالمللی، آیین مذاکره ، زبان انگلیسی داشتند و دوما ماموریت یافته بودند که برجام را به امضا برسانند چون ایران از نظر اقتصادی تحت فشار بود. به نظر من آنها به خاطر تفاوتی که بین دیپلماسی و میدان مشاهده کردند دیگر حاضر به پذیرش این ماموریت نیستند. نتیجه مذاکرات اما بستگی به این دارد که افرادی که این ماموریت را قبول میکنند، منافع ملی را چطور تعریف میکنند». او در پاسخ به اینکه آیا تفاوتهای نگرشی و تاکتیکی تیم ظریف و تیم امیرعبداللهیان و مشخصا علی باقری که چهره نزدیک به جلیلی و ضد برجام است، نقشی در وضعیت فعلی مذاکرات ندارد؟ گفت: «نه . اینها تفاوتهایی دارند اما هرقدر که سطح تسلط تیم مذاکره کننده بر زبان انگلیسی و آیین مذاکره کمتر باشد در انجام ماموریت خود موفق تر خواهند بود. پروندهای که تیم مذاکره فعلی میگوید روی میز مذاکرات گذاشته و از طریق آن توپ را در زمین طرف مقابل انداخته شبیه توپی است که آتقی ماهیفروش در پایان مذاکرات خواستگاری خود در نیویورک در زمین طرف مقابل میاندازد. من در داستان آتقی ماهی فروش نوشتهام که او وقتی هیچ یک از شرایط دختری که قصد ازدواج با او را ندارد، به مذاکره اصرار میکند و تنها راهکار پیشنهادی او نیز این است که طرفین پیش شرطهای خود را کنار گذاشته و درباره تاریخ ازدواج مذاکره کنند!»
فرصت زیادی باقی نمانده است
یک کارشناس سیاست خارجی در تحلیل خود از آینده مذاکرات احیای برجام، بیان میکند که آینده نسبتا مبهم به نظر میرسد چرا که فرصت زیادی برای احیای برجام باقی نمانده است. قاسم محبعلی درباره دورنمای دستیابی به توافق احیای برجام، بیان کرد: «پیش از آنکه این دور از مذاکرات دوحه شروع شود و امیدواریهایی به وجود بیاورد، ظواهر امر نشان میداد که مذاکرات به بنبست رسیده بود و چند ماه هم مذاکرات تعطیل شده بود. این امیدواریها هر چند که اندک بود اما با اتفاقاتی که در دوحه افتاد، ظاهرا دیگر به یاس تبدیل شده است؛ هم برای طرفهای اروپایی و هم شاید برای سایر ناظران داخلی ایران. حال بنابر ادعای طرف مقابل، ایران خواستههای خارج از برجام را مطرح کرده است و به این ترتیب مذاکرات به شکست برخورده.»وی اضافه کرد: «آینده نسبتا مبهم به نظر میرسد چرا که فرصت زیادی برای احیای برجام باقی نمانده است. همچنین در سپتامبر که احتمالا گزارش بعدی آژانس در مورد برنامه هستهای ایران و اینکه ایران با آژانس همکاری نکرده است، به شورای حکام خواهد رفت. شورای حکام ممکن است که قطعنامه جدیدی را برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت صادر کند. بنابراین اوضاع چندان روشن نیست و مبهم است. مگر اینکه تصمیماتی گرفته شود که شرایط تغییر کند.»
وی همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تحقق ضمانتهایی که ایران خواسته است، از جمله عدم کلید زدن مکانیزم ماشه توسط امریکا و عدم اعمال تحریمها تحت عناوین دیگر، اساسا چه قدر امکانپذیر است، گفت: «آنچه قابل به دست آوردن است، همان چارچوب برجام و توافقاتی است که در برجام قبلا صورت گرفته است. تصور اینکه امتیازات بیشتری به دست میآید، به باور من تصور صحیحی نیست؛ هر چند که ممکن است طرفهایی مثل روسیه باشند که ایران را تشویق کنند که خواستههایش را افزایش دهد تا از این طریق یا توافق صورت نگیرد یا توافق به تعویق بیافتد، اما اگر منافع ملی ایران مطرح باشد، از نظر کارشناسی به نظر میرسد که امکان احیای توافق و برجام در همان چارچوبی که قبلا توافق شده وجود دارد.